Andrea del Sarto, St John the Baptist

Andrea del Sarto, St John the Baptist 1528
Oil on wood, 94 x 68 cm
Galleria Palatina (Palazzo Pitti), Florence

Ο Φλωρεντιανός ζωγράφος Andrea d'Agnolo di Francesco di Luca di Paolo del Migliore (1486 – 1531), γνωστός ως Andrea del Sarto, ακροβατεί μεταξύ της όψιμης Αναγέννησης και του Μανιερισμού. Ο "αψεγάδιαστος" καλλιτέχνης της Φλωρεντίας -τίτλος που του είχε δοθεί από τους σύγχρονούς του- φιλοτέχνησε πλήθος έργων, το διασημότερο εκ των οποίων είναι αναμφίβολα "Η Παναγία με τις Άρπυιες", το οποίο και εκτίθεται στην Galleria degli Uffizi.

Ο πίνακας "Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής" φιλοτεχνήθηκε κατά την τελευταία περίοδο της ζωής του ζωγράφου, σε μια χρονική στιγμή που ήταν επιφορτισμένος με την περάτωση πολλών παραγγελιών. Εξάλλου και το παρόν ήταν παραγγελία του Giovan Maria Benintendi, ο οποίος αργότερα (1553) το δώρισε στον Cosimo Ι di Medici, γι' αυτό άλλωστε ανήκει και στη συλλογή του Palazzo Pitti. Ο Andrea del Sarto εμφανώς έχει στραφεί σε κάποιες ανανεωτικές πρωτοβουλίες, κυρίως όσον αφορά την εικονογραφία -μία γενική τάση που διέτρεχε πολλούς καλλιτέχνες της Φλωρεντίας. Οι μορφές αποκτούν μία αθλητική εικόνα, έκδηλα εμπνευσμένη από την αρχαία ελληνική γλυπτική, προβάλλοντας την αξία της ομορφιάς ως μέσο στοχαστικής προσέγγισης του θείου.

Η καλλίγραμμη φιγούρα του Ιωάννη καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του πίνακα, καθώς αναδύεται από το σκουρόχρωμο δεύτερο επίπεδο του πίνακα, όπου εικονίζεται μία τραχεία βραχώδης σπηλιά. Ο εντυπωσιακός κόκκινος μανδύας σπάει τη χρωματική μονοτονία τονίζοντας το ιδανικό κάλλος της ανδρικής φιγούρας, ενώ το μόνο που μας υπενθυμίζει πως πρόκειται για μια θρησκευτική απεικόνιση είναι ο αυτοσχέδιος ξύλινος σταυρός στην δεξιά άκρη του πίνακα. Η πηγή φωτός τοποθετείται στην κάτω αριστερή άκρη, ενώ το εισερχόμενο φως αποκαλύπτει εκφραστικές σκιές στο πρόσωπο και το θώρακα του νέου, αλλά παράλληλα υπογραμμίζει διακριτικά τις λιγοστές υλικές λεπτομέρειες, όπως το δοχείο και τον ξύλινο σταυρό. Αυτή η χρήση του φωτός, πρόδρομη της μπαρόκ ζωγραφικής, αποτελεί μία ανανεωτική τάση στα εργαστήρια της Φλωρεντίας.

Το έργο τροποποιήθηκε αρκετά λόγω "επιδιορθώσεων" κατά τις οποίες έγιναν αλλαγές κυρίως στο φόντο. Ως εκ τούτων μειώθηκε αισθητά η λαμπρότητα του έργου και ιδιαίτερα η αλληλοσυσχέτιση των χρωμάτων. Εντούτοις, το έργο αποκαταστάθηκε σε μεγάλο βαθμό επανακτώντας έτσι την αρχική του διαφάνεια χάρη στις διαδικασίες αποκατάστασης που ολοκληρώθηκαν το 1984, εν όψει της επετειακής έκθεσης από τη γέννηση του Andrea del Sarto που πραγματοποιήθηκε το 1986 στο Palazzo Pitti.