April 30, 2009

René Magritte, The Lovers



Ren
é Magritte, Les Amants (The Lovers), 1928

Oil on canvas, 54 x 73,4 cm

Richard S. Zeisler Collection, New York





Ο René Magritte (Ρενέ Μαγκρίτ) (21 Νοεμβρίου 1898 – 15 Αυγούστου 1968) ήταν Βέλγος σουρεαλιστής καλλιτέχνης. Το έργο "Οι Εραστές" ανήκει σε μια μικρή ομάδα πινάκων, που ο Μαγκρίτ ζωγράφισε στο Παρίσι το διάστημα 1927 – 1928, στους οποίους επιχειρείται η κάλυψη των ταυτοτήτων των ανθρώπων με τη χρήση υφασμάτων. Τόσο το κεφάλι του άνδρα όσο και της γυναίκας καλύπτονται με τα μυστηριώδη υφάσματα σε γκρι αποχρώσεις, καθώς προσπαθούν να φιληθούν.



Η πηγή αυτών των "ενοχλητικών" εικόνων αποδίδεται κατά ένα μέρος στη φαντασία του Μαγκρίτ. Οι παραστάσεις που είχε ως παιδί ο καλλιτέχνης από ταινίες, οι οποίες μόλις είχαν αρχίσει να προβάλλονται, αλλά και η τραγική ανάμνηση της αυτοκτονίας της μητέρας του, πνιγμένης με μία κουκούλα στο κεφάλι το 1912, αποτελούν πιθανές ερμηνείες της επιλογής αυτού του ιδιαίτερου στοιχείου.



Όπως, άλλωστε, δήλωνε και ο ζωγράφος, απεχθανόταν τις εξηγήσεις οι οποίες κατέστρεφαν το μυστήριο των έργων του. Ωστόσο, το πεζό στυλ που υιοθέτησε απέχει της υπόθεσης ότι αυτές οι εικόνες αποτελούν απλώς την έκφραση της προσωπικής του φαντασίας ή της μυστικής του νεύρωσης. Είναι εικόνες που ξεκλειδώνουν τη σκοτεινή πλευρά του μυαλού. Είναι εικόνες που αναγκάζουν το θεατή να αναζητήσει την απάντηση της αλληγορίας βαθιά μέσα στη δική του νόηση, στη δική του αντίληψη των πραγμάτων.



"Οι Εραστές", αναντίρρητα, πετυχαίνουν αυτή την ιδιαίτερη νοητική αναζήτηση. Ένας άνδρας και μία γυναίκα απεικονίζονται σε μια τρυφερή χειρονομία, το φιλί, σχεδόν σαν φωτογραφία. Όμως, είναι κάτι περισσότερο από τη λήψη μιας απλής φωτογραφίας. Το εύρημα της κουκούλας που καλύπτει τα κεφάλια των εραστών, επιτρέπει έστω και τη σκιαγράφηση των προσώπων τους. Προχωρά σαν θηλιά στο λαιμό τους και ξαφνικά αυτή η ερωτική αλλά καθημερινή σκηνή μετατρέπεται σε έμβλημα της αποξένωσης, της ασφυξίας, ακόμη και του θανάτου.



Μία σκηνή τόσο απλά δομημένη καταντά παράλογη, ψυχρή για την πραγματικότητα της ανθρώπινης νόησης. Σ' αυτό ακριβώς το σημείο έγκειται και το εγχείρημα του σουρεαλισμού. Η υπέρβαση της πραγματικότητας, όχι με μέσα άγνωστα, αλλά με αληθινά και αλλαγμένη σημασία.



32 σχόλια/comments:

Antoine said...

Το άρθρο αυτό το είχα γράψει πριν πολύ καιρό -ένα χρονό σχεδόν- αλλά τώρα δόθηκε η ευκαιρία να το δημοσιεύσω κι εδώ.
Κάποιοι το έχετε ήδη διαβάσει. Αξίζει, ωστόσο, να αφιερώσετε λίγο ακόμη χρόνο στο Μαγκρίτ, αυτόν το μεγάλο καλλιτέχνη.

magdalini36 said...

...είχα πρωτοδεί αυτό τον πίνακα σε ηλικία 10 ετών σε κάποια εφημερίδα...από τότε με είχε προβληματίσει το αινιγματικό του περιεχόμενο...
Πολύ ενδιαφέρουσα η ερμηνεία γιά την "προέλευση" του θέματος και...
Με μαγεύουν οι πίνακες του Μαγκρίτ, αν και ο Συμβολισμός δεν είναι το πιό αγαπημένο μου...
Αυτη η αίσθηση παγώματος όπου ο χρόνος και ο τόπος έχουν πάψει να υφίστανται...η σκοτεινή-ανεξερεύνητη πλευρά μυαλού και υποσυνειδήτου...Λατρεύω τους "Εραστές-Δελφίνια" κι εκείνον με το τραίνο που ξεπετάγεται από το τζάκι (Τime)...Πολύ καλό!
Αntoine είσαι μιά όαση!!!:)

Γαλάτεια said...

Πραγματικα πολυ ενδιαφερουσα και εμπεριστατωμενη η ερμηνεια σου Antoine!!!

CARPE DIEM said...

Μου άρεσε απίστευτα πολύ ο πίνακας στην κορυφή..Και σχολιάζω αυτόν ...γιατί ο εραστές..πάντα μα πάντα μου προκαλούσαν ένα αίσθημα ασφυξίας..Μιλώ για τον πίνακα φυσικά και για όλες τις αληθινές στιγμές που κατά καιρούς μοιάζουν να τον μιμούνται..Εξαιρετική ανάρτηση φίλε μου Αntoine.Να είσαι καλά.

Antoine said...

magdalini36,

Αγαπώ το Μαγκρίτ και τον αγαπά κάποιος που αγαπώ επίσης πολύ!
Είναι αινιγματικός καλλιτέχνης, μυστήριος θα προτιμούσα...
Έχει πολλά έργα τα οποία εκτιμώ. Παράλληλα, εκτιμώ το Μαγκρίτ περισσότερο από τον εμπορευματοποιημένο Νταλί. Οι βάσεις έμπνευσής του είναι πιο γνήσιες και οδηγούν προοδευτικά σε μια παράλογη δημιουργία. Και δεν έχω θαυμάσει ακόμη από κοντά πίνακες του Μαγκρίτ!

Antoine said...

Σ' ευχαριστώ πολύ, Γαλάτεια!
Απ' όσο μπορώ να παρατηρήσω στο ιστολόγιό σου έχεις μία προτίμηση στο σουρεαλισμό...

Antoine said...

Carpe diem,

Ασφυξία... αυτός έπρεπε να ήταν ο τίτλος του πίνακα! Είναι εκπληκτική η σύλληψη της ιδέας της αναστροφής ενός ερωτικού συμβόλου, του φιλιού.

Γαλάτεια said...

Και πολυ σωστα παρατηρησες!
Καλη Πρωτομαγια να εχουμε!

magdalini36 said...

...θα συμφωνήσω απόλυτα γιά τον Νταλί!...μπορεί να είναι τεχνικά άρτιος, πρωτοπόρος (δημιούργησε ολόκληρη σχολή εξάλλου), αλλά δεν με αγγίζει...ή τουλάχιστον στο μεγαλύτερο μέρος...Ο Μαγκρίτ είναι πιό αυθεντικός και πραγματικά "με στέλνει" στη χώρα του ονείρου...

Antoine said...

magdalini36,

Κι όμως ο Νταλί δεν ήταν τόσο "προοδευτικός" όσο πιστεύει η κοινή γνώμη. Όπως είχε γράψει ο φίλος μου και κριτικός τέχνης Toymaker με αφορμή μία περασμένη ανάρτηση:

"Ο Dali... είχε την ιδέα αλλά η τέχνη του ήταν οπισθοδρομική (προοπτική, καλογυαλισμένες επιφάνειες κτλ). Αποτέλεσμα οι ιστορικοί τέχνης σήμερα να τον αποκαθηλώσουν."

Και νομίζω ότι δε μπορώ να διαφωνήσω. Ο Νταλί έχαιρε τεράστιας αναγνώρισης, ωστόσο μετά το θάνατό του η τέχνη του έχει χάσει την αίγλη της. Πλέον αμφισβητείται. Εν αντιθέσει ο Μαγκρίτ μπορεί να είναι άγνωστος για ένα μέσο άνθρωπο, όμως οι πίνακές του γεννούν συναισθήματα φόβου, πάθους, απαξένωσης. Ένας παλμός διαχέεται από τον καμβά προκαλώντας ανάμεικτα συναισθήματα στο θεατή...

Άτη Σολέρτη said...

Εξαιρετικό το άρθρο σου!
Μου άρεσε ιδιαίτερα ο τρόπος με τον οποίο ανέλυσες το νόημα του πίνακα. Η ασφυξία προερχόμενη από ένα φιλί στο διάβα του χρόνου...
Υπέροχος ο Μαγκρίτ...αλλά εγώ προσωπικά δηλώνω οπαδός του Νταλί περισσότερο, χωρίς να θέλω να θίξω κανέναν. Είναι ζήτημα συγκίνησης και εγκεφαλικής διέγερσης.
Συγχαρητήρια Antoine!

sot said...

Πόσο πολλά μπορεί να πει κανείς με τόσο απλό τρόπο όπως σε αυτόν τον πίνακα.
Πάρα πολύ καλή και η παρουσίαση από σένα για άλλη μια φορά

μαριάννα said...

Καλό μήνα και καλή Πρωτομαγιά!
Συμφωνώ με την προσέγγισή σου, εξαιρετική όπως πάντα και εκφράζεις πραγματικά αυτό που εισπράττουμε από την τέχνη του Μαγκρίτ. Διαφωνώ όμως με την αποκαθήλωση του Νταλί από τους ιστορικούς της τέχνης και πιστεύω πως ο καλλιτέχνης κρίνεται ατομικά και όχι σε σύγκριση και πάνω σε καλούπια. Κι εμένα ο Νταλί, πάντα με μαγεύει, ανεξαρτήτως προοδευτικότητας, τρέλας, εκκεντρισμού και εγωπάθειας, που κι εγώ κατά καιρούς έχω καυτηριάσει. Και κάθε φορά που πέφτω πάνω σε έργα του, πραγματικά μένω εκστατική.

Καλημέρα!

Antoine said...

Άτη Σολέρτη,

Δε νομίζω ότι είσαι η μοναδική οπαδός του Νταλί! Όπως και ο Πικάσο, έχει δημιουργήσει ένα τεράστιο ρεύμα! Εξάλλου τα ερεθίσματα που δέχεται ο καθένας από διάφορες εικόνες είναι διαφορετικά και μοναδικά.

Από έργα του Νταλί έχω αναρτήση μόνο ένα, το "Μεγάλο Αυνανιστή"! Αυτό που εγώ προσπαθώ μέσω αυτού του ιστοχώρου περισσότερο από 2 χρόνια είναι να φέρω σε επαφή με τη ζωγραφική και γενικότερα την τέχνη κάθε άνθρωπο χωρίς προτιμήσεις σε καλλιτέχνες. Πιστεύω ακράδαντα ότι πρέπει να μελετούμε σχολαστικά τα διάφορα κινήματα -ανεξαρτήτως προσωπικής καλαισθησίας- και σαφώς να καταλήγουμε σε συμπεράσματα. Οι παρουσιάσεις μου προσπαθώ να είναι αντικειμενικές χωρίς να εξάγεται το συμπέρασμα ότι εκτιμώ ή όχι τον καλλιτέχνη.

Χαιρετώ!

Antoine said...

sot,

Πίστευα ότι θα εκτιμούσες αυτό το έργο, καθώς το αναρτούσα. Τόσα χρόνια σε έχω ψυχολογήσει κι έχω κατανοήσει τις προτιμήσεις σου, θεματολογικές και τεχνοτροπικές.
Χαιρετώ!

Antoine said...

μαριάννα,

Αυτή η εκδοχή των Εραστών του Μαγκρίτ με είχε συγκινήσει βαθύτατα. Έρωτας και Θάνατος μαζί σε ένα έργο, σε φόντο ενός ουρανού που ετοιμάζεται να ξεσπάσει καταιγίδα!

Η πινελιά του Νταλί είναι μοναδική και φυσικά δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Ο Νταλί, εντούτοις, επανέφερε τα στοιχεία εκείνα που κατάφεραν να αποδεσμεύσουν από τον καμβά τους οι εξπρεσιονιστές κυρίως. Αυτό του καταλογίσθηκε αρνητικά σήμερα.

Προσωπικά, πιστεύω ότι κάθε καλλιτέχνης οφείλει να δημιουργεί κατά βούληση χωρίς να περιορίζεται από τον πολλές φορές ασφυκτικά περιοριστικό κύκλο των κριτικών. Ωστόσο, η κριτική επ' αυτού είναι αναπόφευκτη.
Μου αρέσουν μεμονωμένα έργα του Νταλί, όπως τα λιωμένα ρολόγια, κι όχι το σύνολο του έργου του.

Φιλάκια πολλά, γητεύτρια (έτσι σε έμαθα εγώ)!

Άτη Σολέρτη said...

Καλημέρα Antoine!
Και φυσικά καλά κάνεις. Δεν χρειαζόταν η διευκρίνηση. Θαρρώ είναι εμφανής ο τρόπος προσέγγισής σου απέναντι στην τέχνη. Σε εκτιμώ ιδιαιτέρως! Κι εγώ αυτή τη στάση κρατώ. Εγώ μίλησα για τον Νταλί σε σχέση και με τα προηγούμενα σχόλια.
Ελπίζω να μην παρεξηγήθηκα.
Να είσαι καλά!

Antoine said...

Άτη Σολέρτη,

Εννοείται! Μη χρησιμοποιείται αυτό ρήμα, γιατί θα σας... παρεξηγήσω! Χαχα!
Αλλά γιατί μιλάμε για το Νταλί και όχι για το Μαγκρίτ; Χαχαχα!

Άτη Σολέρτη said...

Εντάξει Antoine! Όπως θέλετε!
Θα συμπληρώσω για τον Μαγκρίτ λοιπόν, για να μη μείνει παραπονεμένος (κάτι που δεν θέλω, εφόσον τον θαυμάζω - άλλο η προτίμηση), ότι με συγκινεί ιδιαίτερα ο πίνακάς του με τίτλο "The invention of life". Τα νοήματα που εμπνέει ταιριάζουν απόλυτα με τον τρόπο που εμπνέομαι και γράφω. Η ύπαρξη. Η ζωή και ο θάνατος, ο χρόνος, το αληθινό και το φανταστικό, η ανθρώπινη μορφή και η καλυμμένη του φαντάσματος. Όλα με συγκινούν ιδιαιτέρως.

Lorelei Am Rhein said...

Καλησπέρα!
Καλό μήνα!
Άνοιξη, χαρά και αισθήσεις!
Και πολλή Τέχνη!

Σ.Π.Ρ. said...

Επιτέλους το ανέρτησες! Καιρός ήταν!
Εκτιμώ πολύ το γεγονός ότι ο Μαγκρίτ τόλμησε να κάνει επεμβάσεις σε έργα ''μεγάλων'' ζωγράφων.
Όσο για το Νταλί, απεχθανόμουν ανέκαθεν την εγωπάθειά του και το γεγονός ότι ήταν υπερφίαλος. Είναι εφετζίδικος και ο συμβολισμός του είναι συνήθως προφανής για όσους έχουν ασχοληθεί με το Φρόϋντ και την ψυχανάλυση. Στο συμβολισμό μου αρέσει το παιχνίδι του '' ψάξε και θα βρεις'' και στο Νταλί τις περισσότερες φορές δε χρειαζόταν να ψάξω.
Φυσικά, το παραπάνω είναι άκρως υποκειμενικό. Δεν επιθυμώ να θίξω όλους όσοι εκτιμούν το Νταλί.

Γενικά, ο σουρεαλισμός δε μου αρέσει.
Ειδικά, ο Μαγκρίτ μου αρέσει και πολύ!!!

κ ART ά SOS (Κάρτας Τάσος) said...

Αφήνω τημ Κική Δημουλά, σαν πιο ειδική να ντύσει τον πίνακα με λίγες λέξεις που αντιστοιχούν στην εικόνα του:
"Κάθε φιλί που δίνεται, γράφει σ' ένα ποίημα της,
1% αποτελείται από αιωνιότητα και όλο το άλλο αποτελείται εξ ολοκλήρου από τον κίνδυνο να είναι το τελευταίο. Διαρκές είναι μόνο εκείνο το φιλί που ουδέποτε εδόθη. Σοφές ειρηνικά το νέμονται η αναμονή και η παραίτηση..."
Αλλά είπαμε μια εικόνα ισοδυναμεί με 1000 και μια λέξεις.... Ας τις αφήσουμε υπονοούμενες...

evaggelia-p said...

Απομόνωση, αποξένωση, μοναξιά, μελαγχολία, θλίψη, αδιαφορία, θάνατος... τόσες ερμηνείες που μπορούν να δοθούν σε αυτό τον ξεχωριστό πίνακα. Ο Magritte, άλλωστε, δεν ήταν αυτός που είχε πει για έναν πίνακά του "αυτό που βλέπετε είναι μια πίπα, όμως δεν είναι μια πίπα", εννοώντας ότι στην ζωγραφική τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται.
Πάρα πολύ καλή ανάλυση, φίλε μου. Σ' ευχαριστούμε!

Antoine said...

Lorelei Am Rhein,

Όπως τα γράφεις...
Νομίζω ότι σου τον είχα στείλει το Μαγκρίτ ένα χρόνο πριν.
Φιλάκια!

Antoine said...

Σ.Π.Ρ. μου,

Θυμάμαι ότι σου είχε αρέσει το άρθρο, όταν το είχες διαβάσει στην εφημερίδα. Και είχαμε αναλύσει τότε το Μαγκρίτ... ούτε που θυμάμαι πόση ώρα μιλούσαμε!

Μαγκρίτ = Μυστήριο

Η ζωγραφική μου είναι ορατές εικόνες που δεν κρύβουν τίποτα… επικαλούνται το μυστήριο και πράγματι, όταν κάποιος βλέπει έναν από τους πίνακές μου, κάνει στον εαυτό του την απλή ερώτηση: «Τι άραγε να σημαίνει;». Δε σημαίνει τίποτα, επειδή ούτε και το μυστήριο σημαίνει κάτι. Είναι άγνωστο.René Magritte

Antoine said...

κ ART ά SOS (Κάρτας Τάσος),

Σε καλωσορίζω στο μικρό blog των τεχνών!

Το φιλί έχει απασχολήσει όλους τους καλλιτέχνες, από τον πιο άσημο έως το διασημότερο!
Εξάλλου και ο Μαγκρίτ πάντα επιθυμούσε να μην προσπαθούμε να αποκωδικοποιήσουμε τα έργα του...

Antoine said...

evaggelia-p,

Χαχα! Δεν την γνώριζα τη φράση!
Ήταν μεγάλος καλλιτέχνης, εκκεντικός και ιδιαίτερος!

dyosmaraki said...

Πολύ όμορφη η παρουσίασή σου. Για να πω την αλήθεια είχα δώσει διαφορετική ερμηνεία στον τρόπο που απεικόνισε ο καλλιτέχνης τους εραστές.
Καλό μήνα σου εύχομαι

Antoine said...

dyosmaraki,

Τι ερμηνεία είχες δώσει;
Βέβαια, με τη διαδικασία αποκωδικοποίησης των έργων του Μαγκρίτ καταπατούμε τη βούληση του καλλιτέχνη, αλλά η αγάπη μας για τη ζωγραφική δε μας επιτρέπει να την σεβαστούμε! Οξύμωρο αλλά αληθές...

celsius33 said...

πολύ ωραίος πίνακας, δεν ήξερα ότι έτσι είχε πεθανει η μητέρα του, ο συμβολισμός φανερός μου φαίνεται. Η τέχνη συνήθως ξεπηδά από βιώματα που ήδη έχουν συμβεί ή είναι αναλαμπή ξαφνική?

Antoine said...

celsius33,

Το ερώτημα αυτό περίπου το είχα θέσει στην έκθεση ζωγραφικής της Ρένας Παπαχρήστου που διοργανώνει το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.
Δεν πιστεύω ότι υπάρχει καθορισμένη απάντηση. Κάθε καλλιτέχνης είναι μοναδικός όχι ως καθαυτός καλλιτέχνης αλλά ως οντότητα. Προφανώς υπάρχει η ιδέα που γεννάται μέσα από τα προσωπικά βιώματα, ωστόσο η συνέχεια του έργου επηρεάζεται από το παρόν -το απόλυτο παρόν- της δημιουργίας του έργου. Αυτή είναι η δική μου γνώμη.

dyosmaraki said...

Να σου πω την αλήθεια νόμιζα πως οι κουκούλες απεικόνιζαν κάτι σαν την "απογείωση" την "φυγή από την πραγματικότητα" με την αισθησιακή ατμόσφαιρα που δημιουργείται από την επαφή δύο ανθρώπων...
Αλλά καθένας ερμηνεύει με τη δική του οπτική ένα έργο τέχνης
Καλό βράδυ εύχομαι

Categories