El Greco, The Coronation of the Virgin

Ένα από τα αριστουργήματα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (El Greco), το έργο «Η Στέψη της Παναγίας» παρουσιάζεται από την Τετάρτη, 10 Μαρτίου 2010, στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ.

Το Τελλόγλειο πρωτοπορεί και πάλι και φέρνει για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη ένα έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου. «Η Στέψη της Παναγίας» θα εκτίθεται στον εκθεσιακό χώρο του Τελλογλείου από τη Δευτέρα, 8 Μάρτιου του 2010 και για δύο μήνες.

«Η Στέψη της Παναγίας» είναι ένα έργο εξαιρετικής ποιότητας και σημασίας για την ώριμη περίοδο του καλλιτέχνη. (1603-1605 περίπου. Λάδι σε μουσαμά (57Χ76,5). Συλλογή Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης (Πρώην Συλλογή Stanley Moss, Νέα Υόρκη).

El Greco, The Coronation of the Virgin 1603-1605
Oil on oilcloth, 57 x 76,5
Alexander S. Onassis Public Benefit Foundation

Το 1603 ο Γκρέκο έλαβε την παραγγελία να εικονογραφήσει το μεγάλο παρεκκλήσιο στο Νοσοκομείο του Ελέους στο Ιγέσκας (Illescas), που ήταν αφιερωμένο στη Παναγία. Σύμφωνα με την παράδοση η εικόνα της Παναγίας σε αυτό ήταν έργο του Ευαγγελιστή Λουκά και είχε μεταφερθεί στην Ισπανία από τον Άγιο Πέτρο. Η εικόνα αυτή απέκτησε φήμη θαυματουργής και προσήλκυε πολλούς προσκυνητές.

Η Στέψη της Παναγίας, μέρος του εικονογραφικού προγράμματος του κεντρικού βωμού στον ναό, αποτελεί ολοκληρωμένο προσχέδιο για τη σύνθεση στο κεντρικό αλτάρι. Η τοποθέτησή της πάνω από την παράσταση με την Παναγία του Ελέους (του Γκρέκο) θα υπογράμμιζε τη στενή συνάφεια ανάμεσα στη φιλευσπλαχνία της Παναγίας και στην ενθρόνισή της στους ουρανούς.

Ο Γκρέκο είχε ζωγραφίσει ήδη άλλους δύο πίνακες με το ίδιο θέμα, για να επιστέψει τα αλτάρια του ενοριακού ναού στην Ταλαβέρα λα Βιέχα (1591-92) και του παρεκκλησίου του San José στο Τολέδο (1597-99).

Στον πίνακα στο Ιγέσκας η όλη σύνθεση τοποθετείται σε ένα οβάλ που δημιουργούν οι μορφές του Υιού και του Πατρός με την Παναγία στο κέντρο. Η οπτική εστιάζει από κάτω προς τα επάνω, μεγεθύνοντας το κάτω τμήμα των μορφών, ενώ τα κεφάλια είναι μικρότερα. Το Άγιο Πνεύμα και το στέμμα που συγκρατούν ο Πατήρ και Υιός πάνω από το κεφάλι της Παναγίας αποτελούν την κορύφωση του κατακόρυφου άξονα του έργου. Στο έργο αυτό ο Γκρέκο έχει εξαλείψει τους Αποστόλους και τους Αγίους και η όλη σύνθεση τοποθετείται σε σύννεφα που δημιουργούν τον θρόνο με χερουβείμ και μικρούς αγγέλους ανάμεσά τους.

Πηγή: Τελλόγλειο ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ.