Niki de Saint Phalle και Μετα-μοντερνισμός

Η Niki de Saint Phalle αποτελεί σίγουρα γνωστή φιγούρα του Μετα-μοντερνισμού. Παριζιάνα, γεννημένη το 1930, μεγάλωσε στη Νέα Υόρκη σύμφωνα με τις αξίες του Oldfields School από το οποίο και αποφοίτησε το 1947. Έχαιρε ήδη από τη δεκαετία του '50 διεθνούς φήμης, άλλωστε μέχρι το 1956 είχε πραγματοποιήσει πάνω από 60 ατομικές εκθέσεις τόσο στην Ευρώπη όσο και στις Η.Π.Α. χάρη στο έμφυτο ταλέντο και τον πολυπρισματικό της χαρακτήρα. Το '60 συνεργάζεται με τον Jean Tinguely και γίνονται εραστές. Το 1971 επισημοποιούν το δεσμό τους με γάμο, αν και χωρίζουν 2 χρόνια αργότερα χωρίς ωστόσο ποτέ να πάρουν διαζύγιο.

Δύο χαρακτηριστικά γλυπτά της:

Εύα, 1968
Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη

Αδάμ, 1958
Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη

Πηγή των 2 έργων: ΜΜΣΤ

Τόσο η Niki de Saint Phalle όσο και ο Jean Tinguely ανήκουν στο κίνημα του Νέου Ρεαλισμού ή αλλιώς του Ρεαλισμού που ακολούθησε το Μοντερνισμό (Μετα-μοντέρνος Ρεαλισμός). Οι αξίες των μετα-μοντέρνων είναι διαφορετικές. Δεν περιορίζονται μόνο στην άρνηση των αισθητικών αξιών, αλλά εισάγουν την Τέχνη σε μια νέα πραγματικότητα, συμπληρώνοντας τα μανιφέστα των Ντανταϊστών των περασμένων δεκαετιών. Η Τέχνη ισούται με τη Ζωή. Θεωρούν ότι η εφημερότητα πρέπει να χαρακτηρίζει το έργο τους, γι' αυτό παρουσιάζονται νέα δεδομένα, καινοτόμα και πρωτοποριακά. Στο εικαστικό έργο εισβάλλουν δύο έννοιες ασύμβατες με την διακοσμητική Τέχνη του τοίχου, ο χώρος και ο χρόνος. Ο χώρος με τη μορφή των γνωστών πλέον εγκαταστάσεων (installations) και ο χρόνος με τη δράση (performance), η οποία μετατρέπεται σε επεισόδιο ανοικτής έκβασης (happening), όταν εκτός από τον καλλιτέχνη συμμετέχει και το κοινό. Έτσι, ο Μετα-μοντερισμός, τον οποίο συνεχίζουμε να βιώνουμε ακόμη και σήμερα, αρνήθηκε τα μοντέρνα κινήματα των αρχών του 20ου αιώνα, επανέφερε τη θεματική στο καλλιτεχνικό έργο και οικειοποιήθηκε τον πραγματικό χώρο. Ο θεατής πλέον μπορεί να συμμετάσχει στην ίδια την έκθεση ή ακόμη να λάβει μέρος στη δημιουργία του έργου. Ο Γερμανός Joseph Beuys είπε ότι όλοι οι άνθρωποι είναι καλλιτέχνες, ενώ ο Αμερικανός Allan Kaprow, γνωστός για τα happenings του, ότι η Τέχνη είναι ένα με τη Ζωή, φράσεις-κλειδιά του κινήματος.Τέκνα του Νέου Ρεαλισμού είναι ο Μινιμαλισμός και η Εννοιακή Τέχνη.

Εδώ η περίφημη ανοικτή δράση του 1961. Ο Jean Tinguely καταστρέφει το ίδιο του έργο με μία έκρηξη -δήλωση της εφημερότητας- στο κοινό που παρακολουθεί. Η Niki de Saint Phalle στο περίφημο "Shooting Painting" χρωματίζει ένα λευκό επίπεδο έμμεσα με τη χρήση ενός όπλου κι αυτή ενώπιον του κοινού.




Τελικά, πόσο υπηρέτησαν οι μετα-μοντέρνοι ρεαλιστές τις αξίες τους; Η εφημερότητα καταργήθηκε με τις αναδρομικές εκθέσεις που διοργανώνονταν με τη δική τους στήριξη στα μεγάλα μουσεία. Η Τέχνη τους πήρε αξία και πωλήθηκε, ενώ αποδείχθηκε πως Τέχνη και Ζωή δε συμβαδίζουν, όπως πρέσβευαν, αν κρίνουμε ότι οι ίδιοι αυτοί δεν άσκησαν παρά μόνο την καλλιτεχνική τους ιδιότητα...