Kunst kann nicht modern sein. Kunst ist urewig.
Art cannot be modern. Art is eternal.
Η Τέχνη δεν μπορεί να είναι μοντέρνα. Η Τέχνη είναι αιώνια.
Της Έφης Φαλίδα
Ο Αλεξάντερ Μακουήν δεν ήταν μία εύκολη περίπτωση κομψότητας. Αλλά ένας σχεδιαστής που έκανε «ζόρικη» μόδα. Οι γυναίκες που καταλάβαιναν τι εννοούσε με τα φαντασμαγορικά σώου του είναι δυναμικές και διαθέτουν μία έμφυτη θεατρικότητα. Με άλλα λόγια ο Μακουήν υπήρξε πολύ μοντέρνος για την εποχή του. Μας το δήλωσε με την τελευταία του φαντασμαγορική, φευγάτη συλλογή που παρουσίασε τον περασμένο Οκτώβριο στο Παρίσι. Ήταν ένα πάντρεμα τεχνολογίας και αναζήτησης της Χαμένης Ατλαντίδας που αποτυπώθηκε πάνω στα prints των ρούχων του.
Πριν λίγα χρόνια μας ξάφνιασε με τον έρωτα του για τις ηρωίδες των ταινιών του Χίτσκοκ. Ηταν απλά ένα καπρίτσιο του «Λη», όπως τον αποκαλούν οι φίλοι του. Γιατί ήθελε να αποδείξει σε όσους αρνούνται να παραδεχτούν την αριστοτεχνικά στο κόψιμο γραμμή του, ότι γνωρίζει τις βασικές αρχές της ραφής σε τέτοιο βαθμό ώστε να παίζει μπάλα και στην ομάδα της Α’ εθνικής των μετρ της υψηλής ραπτικής.
Κι αφού τους αποστόμωσε με στενά ταγιέρ, κοντά σακάκια με μακριά στενά μανίκια, φορέματα όλο πένσες, κοψίματα στη μέση και έμφαση στις καμπύλες, επέστρεψε στον παλιό, νοσηρό και υπέρκομψο εαυτό του. Για να ασχοληθεί με τις περίεργες ιδέες του για τη μόδα. Ο Μακουήν είχε εμμονή με τη σεξουαλικότητα και τη έβγαζε στα ρούχα που σχεδιάζει. Άλλωστε έγινε διάσημος χάρη σε δύο πράγματα. Το πρώτο είχε να κάνει με το ταλέντο του να σκηνοθετεί παραστάσεις και όχι απλά να στήνει παρουσιάσεις μίας συλλογής με ρούχα. Το δεύτερο ήταν τα παντελόνια του με το κόψιμο χαμηλά στη μέση μέχρι την εμφάνιση του όρους της Αφροδίτης, που θα έλεγαν στη γλώσσα τους οι φετιχιστές των γυναικείων οπισθίων.
Μία τέτοια στυλιστική διάλεκτο φορτωμένη σεξ που θα μπορούσε να σηκώσει το ύφος των σταρ της ποπ κουλτούρας φυσικά και την κατάλαβε η Μαντόνα και ο Ντέηβιντ Μπάουι. Έτσι ο Μακουήν έγινε ο πατέρας αυτού του στενού σε ανδρική γραμμή παντελονιού που άλλαξε τη δυναμική των ερωτογενών περιοχών του γυναικείου σώματος. Και από το στήθος, το παιχνίδι του σέξυ σικ μεταφέρθηκε στην ακάλυπτη κοιλιά με τους γυμνασμένους κοιλιακούς. Ο Αλεξάντερ Μακουήν με ένα παντελόνι τοποθετήθηκε στη σειρά των ισχυρών παικτών της μόδας. Και οι συμπατριώτες του τον έχρισαν τέσσερις φορές Σχεδιαστή της Χρονιάς, ενώ η βασίλισσα της Αγγλίας τον έχρισε Αξιωματούχο της. Το στυλ του 21ου αιώνα τώρα πια βγαίνει και μέσα από τις δικές του προτάσεις.
Το ατίθασο αγόρι με την κακή αγγλική προφορά που μπήκε στο Central Saint Martins School of Art και στα αγγλικά παραδοσιακά ραφτάδικα της οδού Savile Raw πέτυχε τους στόχους του. Να ειρωνεύεται την παράδοση της κλασσικής κομψότητας της αγγλικής αριστοκρατίας και να την ανακατεύει με την πανκ αισθητική του. Μετά από μία σύντομη αλλά επεισοδιακή παραμονή στον οίκο Givenchy, με συνιδιοκτήτη του οίκου του τον όμιλο Gucci, ο Αλεξάντερ Μακουήν, προχώρησε στη συλλογή του χειμώνα 2007 και καταγοήτευσε το κοινό του. Μετά από αρκετές απλουστευμένες συλλογές, ο σχεδιαστής που λατρεύει τα εφφέ στα σώου του επέστρεψε με ένα παραμύθι πάνω στην πασαρέλα. Που το διηγήθηκαν γυναίκες ντυμένες σαν τη μεσαιωνική Λαίδη Μακβέθ καλυμένη με λευκά δαντελένια πέπλα, ρομαντικές υπάρξεις με σκοτσέζικα και τουήντ ταγιέρ πάνω στα οποία ο ταλαντούχος σχεδιαστής πρόσθεσε γούνινους γιακάδες και τα συμπλήρωσε με γούνινα καπέλα. Πήγε μάλιστα ακόμα πιο πίσω στο παρελθόν κι επισκέφθηκε τις σκοτσέζικες ρίζες της καταγωγής του για να τελειοποιήσει κάτι που είχε ξεκινήσει στα πρώτα βήματα της καριέρας του.
Ο Μακουήν πάτησε πάνω στα ίχνη της πρώτης του συλλογής, στις αρχές του ’90 την οποία είχε τιτλοφορήσει «Βιασμός στα Υψίπεδα» («Highland Rape») . Στο στυλ του τότε υπήρχε θυμός και αγριότητα στη μεταχείριση των υλικών. Στις επόμενες δουλειές του άφησε να ξεχυθεί ρομαντισμός και ποιητική διάθεση. Αυτή τη φορά οι ηρωίδες του έγιναν παραμυθένιες φιγούρες που περιπλανιούνται στις πεδιάδες και τα κάστρα της Σκοτίας φορώντας καρό φούστες με κρινολίνα, τουαλέτες διακοσμημένες με φτερά παραδείσιων πτηνών και σύνολα από μπροκάρ αντικέ υφάσματα που έμοιαζαν σαν ο Μακουήν να είχε κατεβάσει από τους τοίχους κάποιου παλιού πύργου. Στη ρεαλιστική πλευρά των συλλογών υπήρχαν μοναδικά πειστήρια του αδιαμφισβήτητου ταλέντου του στο εφαρμοστό κόψιμο των ρούχων. «Όλα περιστρέφονται γύρω από τη δύναμη των γυναικών», ήταν το μότο του.
Τελικά, ο χρόνος κυλά πολύ γρηγορότερα απ' όσο οι άνθρωποι πιστεύουν. Πράγματα που φαντάζουν τόσο μακρινά έρχεται αυτή η στιγμή που τα καθιστά πια μια ανάμνηση -όχι απαραίτητα ευχάριστη- ωστόσο, μια ιδέα ή πράξη του παρελθόντος. Κι όμως, ορίζοντας την ίδια υποθετική έννοια του χρόνου σε διακριτά διαστήματα το μεγαλύτερο κομμάτι εξιστορεί το παρελθόν, μία ακαριαία σκηνή απαρτίζει το παρόν, ενώ το μέλλον είναι σίγουρα αγέννητο, μία αναγκαία διάσταση διευθετημένη από την αισιοδοξία ή τον πεσιμισμό του χαρακτήρα κάθε νοήμονος προσώπου.
Και η μεταβλητότητα; Ναι, τα πάντα αλλάζουν. Έτσι φημολογείται. Ιδέα, αξία, νοοτροπία, άυλες έννοιες που αναμφισβήτητα μεταβάλλονται με την ίδια ταχύτητα, όπως η στιγμή που πληκτρολογώ αυτό το κείμενο αποτελεί παρελθόν. Μάλλον αλλάζουν τα πάντα. Ακόμα και τα βάθρα που στήριξες έναν ολόκληρο κόσμο, τόσο στέρεο στην αρχή, προβάλλουν τις πρώτες ρωγμές. Ίσως να έπρεπε να γίνει χρήση άλλου υλικού. Πιθανόν τα θεμέλια να μη χρειάζονταν καν υποστήριξη. Αυτή ήταν, εντούτοις, η επιλογή. Θεωρήθηκε η κρίσιμη απόφαση για την ανέγερση του οικοδομήματος με τη μεγάλη νέον επιγραφή στην πρόσοψη "Τόλμη και Γοητεία". Αφενός τόλμη, διότι απαιτεί θάρρος να αρχίσεις την κατασκευή μιας ολόκληρης ζωής, γοητεία αφετέρου, γιατί τίποτα στη ζωή δε χαίρει χάρης και κομψότητας δίχως στυλ. Μερικά δεν αλλάζουν ποτέ. Ούτε η ειλικρίνεια ούτε η πίστη αποτελούν την καταλυτική ισχύ μεταβλητότητας. Μόνο η βούληση. Ισχυρή ή ασθενής. Ίσως να μην έχει σημασία.
Η τελική απορία είναι η διατήρηση εκείνου του παλιού υλικού ακόμα στο σπίτι. Πάντοτε υπάρχουν περιθώρια κατεδάφισης και οικοδόμησης ενός νεόδμητου κτιρίου ή ακόμα αγοράς μίας νέας έκτασης για μία νέα φωσφορίζουσα επιγραφή. Η πολυδάπανη ανακατασκευή ίσως να αποφευχθεί με την εξαφάνιση των ρωγμών. Τόσα υλικά επιδιόρθωσης εξάλλου κυκλοφορούν στο εμπόριο. Συμπέρασμα μέγα, λοιπόν, η επιπολαιότητα δεν είναι καλός σύμβουλος της μεταβλητότητας. Ποτέ μην ξεχνάς τις μνήμες που σου προσέφερε το παλιό σπίτι, οι οποίες, αν και ανήκουν χρονικά στο παρελθόν, είναι ικανές να τροφοδοτούν ακόμη το παρόν και να γεννούν το μέλλον.
