Titian & Manet

Titian (Tiziano Vecellio), Venus of Urbino, 1538
Oil on oilcloth, 119 x 165 cm
Galleria degli Uffizi, Florence

Η Αφροδίτη του Ουρμπίνο ίσως αποτελεί το διασημότερο έργο του Τιτσιάνο και στο οποίο διαφαίνεται η τελειοποιημένη πλέον τέχνη του. Ο καλλιτέχνης έχει αναπτύξει ένα προσωπικό ύφος στην αισθητική απεικόνιση των πραγμάτων. Το φως διαχέεται απαλά στο δωμάτιο, καθώς εισχωρεί από το παράθυρο στο βάθος, και αναδεικνύει την ιδανική ομορφιά της θεάς.

Στο δεξί χέρι της Αφροδίτης έχει προστεθεί ένα μπουκέτο τριαντάφυλλα, σύμβολο του πάθους και του έρωτα. Το αισθησιακό στοιχείο ενισχύεται ακόμα από τη μυρτιά που βρίσκεται στο περβάζι του παραθύρου. Ο Τιτσιάνο, επίσης, εισάγει στον πίνακά του μία καθημερινή σκηνή, αυτή των δύο υπηρετριών οι οποίες ψάχνουν τα ρούχα της κυρίας τους στο νυφικό σεντούκι..

Ωστόσο, η πιο γλυκιά λεπτομέρεια είναι αναμφισβήτητα το κουταβάκι στην άκρη της κλίνης της Αφροδίτης. Το απαλό ρόδινο φως χαϊδεύει το ξανθό του τρίχωμα, ενώ η τοποθέτησή του αυτή δεν στερείται από αλληγορική ερμηνεία. Ο σκύλος αποτελεί σύμβολο πίστης και αγάπης και προτιμάται συχνά από τους ζωγράφους να συνοδεύει κυρίως πορτρέτα.

Édouard Manet, Olympia, 1863
Oil on oilcloth, 130,5 x 190 cm
Musée d’ Orsay, Paris

Ο Μανέ, μετά από το Πρόγευμα στη χλόη, επιλέγει για ακόμα μια φορά να σκανδαλίσει. Πρόκειται για μια σύγχρονη εκδοχή της Αφροδίτης του Ουρμπίνο του Τιτσιάνο, εντούτοις προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων, διότι η Αφροδίτη του Μανέ έρχεται σε αντίθεση με το ακαδημαϊκό γυμνό. Η αναγνώριση της ταυτότητας του μοντέλου (είναι η Βικτορέν Μαρέν), η τυχαία στάση της γυναίκας, το αυθάδες βλέμμα, η επιτηδευμένη και καθόλου εξιδανικευμένη γυμνότητα και, τέλος, η παρουσία της μαύρης γάτας στα πόδια της γυναίκας (ο Μανέ επιλέγει μια γάτα αντί του σκύλου του Τιτσιάνο) καθιστούν τούτο το έργο χυδαίο και απαράδεκτο στο ευρύ κοινό και την κριτική του καθωσπρέπει.

Αξίζει δε να σημειωθεί ότι ο τίτλος του πίνακα δεν είναι Ολυμπία, αλλά μια σύγχρονη εκδοχή της Αφροδίτης. Το όνομα Ολυμπία δόθηκε από τους κριτικούς, διότι τούτο ήταν το καλλιτεχνικό όνομα πολλών εκδιδόμενων γυναικών της εποχής. Η Ολυμπία αποτελεί έξοχο παράδειγμα της ικανότητας του Μανέ να αντιπαραθέτει σκούρες και φωτεινές αποχρώσεις ταυτόχρονα. Οι χρωματικές του επιλογές έχουν στόχο να αναδείξουν την κεντρική φιγούρα της ξαπλωμένης στα λευκά σεντόνια γυναίκας, ωστόσο η μορφή της μαύρης υπηρέτριας του προσφέρει την ευκαιρία να τολμήσει περαιτέρω λεπτές διαβαθμίσεις.