Caravaggio, Narcissus

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ!
ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟ ΤΟ 2009!
Το 2008 μας είχε βρει ήδη με έναν Caravaggio και φέτος ακολουθούμε τον ίδιο καλλιτέχνη ελπίζοντας όλα να είναι εξίσου ευνοϊκά!

Caravaggio, Narcissus 1598-99
Oil on canvas, 110 x 92 cm
Galleria Nazionale d'Arte Antica, Rome

Μετά από μια περίοδο προσβολών που δέχτηκε για τα έργα του από τους παραγγελιοδότες του Αγίου Λουδοβίκου των Γάλλων στη Ρώμη, ο Caravaggio αποφασίζει να εγκαταλείψει τις εργασίες για την άρχουσα τάξη και να φιλοτεχνήσει δύο έργα κατόπιν προτροπής ενός φίλου του. Και οι δύο αυτοί πίνακες έχουν μυθολογικό περιεχόμενο. Ο ένας είναι ο Νικηφόρος Έρωτας και ο άλλος ο Νάρκισσος.

Το γεγονός ότι ο καλλιτέχνης ζούσε στην αφάνεια εκείνη την περίοδο καθυστέρησε αρκετά την ταυτοποίηση του έργου και αποτέλεσε θέμα συζήτησης για πολλούς ακαδημαϊκούς. Τελικά, ένα αρχείο χρονολογούμενο το 1645, που αναφερόταν σε έναν πίνακα του Caravaggio με θέμα ένα Νάρκισσο όμοιων διαστάσεων με τον παρόντα, αποτέλεσε την πρώτη απόδειξη της αυθεντικότητας του πίνακα. Παράλληλα, η τεχνοτροπία και ο χειρισμός του φωτός από τον καλλιτέχνη δεν αφήνουν καμία αμφιβολία ότι πρόκειται για το γνήσιο έργο που ζωγράφισε τότε ο Caravaggio. Η πρόσφατη αποκατάσταση των φθορών του πίνακα έφερε στο φως όλες εκείνες τις μορφολογικές λεπτομέρειες που ανήκουν αδιαμφισβήτητα στην καλλιτεχνική δημιουργία του μεγάλου ζωγράφου.

Η αντρική μορφή που αναπαριστά το Νάρκισσο βρίσκεται σε χώρο απροσδιόριστο και τοποθετείται σκυμμένη να παρατηρεί την αντανάκλασή της στο νερό. Οι καινοτομίες στο χειρισμό του φωτός και της σκιάς -όπως άλλωστε και σε κάθε έργο του- είναι έκδηλες. Ο Νάρκισσος εν μέση σκότους, χαρακτηριστικό της συναισθηματικής του αποξένωσης και ματαιοδοξίας, φωτίζεται επιλεκτικά, μετατρέποντας το χαρακτήρα του σε μια φιγούρα τραγική που αναζητά απεγνωσμένα τη σωτηρία. Η σύνθεση αποτελεί πραγματικά σπουδή, καθώς αποτελεί ένα διπλό πορτρέτο με τη δεύτερη φιγούρα να ξετυλίγεται αντίστροφα στο κέντρο της σκηνής. Ο Caravaggio τείνει να υιοθετήσει μια εσωτερικότητα στα έργα του. Μαγεία, αγωνία και πραγματική ενδοσκόπηση είναι μερικά από τα στοιχεία που παρατηρούνται κατά τη θέαση του έργου. Ο πατέρας της baroque τέχνης πειραματίζεται περισσότερο και ισχυροποιεί πλέον τη μαεστρία του στις αντανακλάσεις του φωτός. Ο Νάρκισσος εμφανίζει ομοιότητες και με άλλα έργα του Caravaggio, μερικά από τα οποία έχουμε αναλύσει, όπως το Λαουτιέρη και τη Μετανοούσα Μαγδαληνή.