Baroque

Caravaggio

Ο Μικελάντζελο Μερίζι (1571 - 1610), γνωστός ως Καραβάτζιο (το όνομα του τόπου καταγωγής του), υπήρξε σταθμός στην ιστορία της τέχνης, καθώς εισήγαγε πρώτος το στιγμιότυπο στη ζωγραφική. Επίσης, η άσωτη και σκανδαλώδης ζωή του αποτελεί σημείο αναφοράς πολλών βιβλίων στη παγκόσμια βιβλιογραφία. Ο Καραβάτζιο θεωρείται ως θεμελιωτής της μπαρόκ ζωγραφικής, ενός κινήματος που έρχεται σε αντίθεση με τα κυριαρχικά πρότυπα του μανιερισμού του 16ου αιώνα στην Ιταλία και το 17ο αιώνα έφθασε στα όρια της έκστασης και υπερβολής.

Στην εποχή του θεωρήθηκε ανάξιος να εκπροσωπήσει την εξευγενισμένη τέχνη της ζωγραφικής και οι πίνακες του αγνοήθηκαν στο πέρασμα των αιώνων. Χαρακτηριστικά παραμένουν τα λόγια του μεγάλου ζωγράφου Νικολά Πουσέν, ο οποίος επισκέφθηκε τη Ρώμη λίγο μετά το θάνατο του Καραβάτζιο: "Ο Καραβάτζιο ήρθε για να καταστρέψει τη ζωγραφική". Ωστόσο, μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο η φήμη του εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την υφήλιο. Τα έργα του αναγνωρίστηκαν και διαπιστώθηκε η εξάρτηση των μετέπειτα ζωγράφων από την τέχνη του Καραβάτζιο σε τέτοιο βαθμό, ώστε να αποκαλεστούν "Καραβατζιστές".

Αναμφισβήτητα, η τέχνη του Καραβάτζιο αναγνωρίζεται ως μοναδική στη χρήση των φωτοσκιάσεων, στην απεικόνιση των στιγμών και των μορφών. Όπως δήλωσε και ο μεγαλύτερος λάτρης του Ιταλού καλλιτέχνη Roberto Longhi τον περασμένο αιώνα: "Ο Ριβέρα, ο Βερμέερ, ο Λα Τουρ και ο Ρέμπραντ δε θα μπορούσαν να έχουν υπάρξει χωρίς τον Καραβάτζιο. Αλλά και η τέχνη του Ντελακρουά, του Κουρμπέ και του Μανέ θα ήταν ριζικά διαφορετική".

Πινακοθήκη

Ο Άρρωστος Βάκχος, 1593 - 1594
Ελαιογραφία σε μουσαμά, 67 x 53
Πινακοθήκη Μποργκέζε, Ρώμη

Ένα από τα διασημότερα έργα του καλλιτέχνη. Θεωρείται αυτοπροσωπογραφία του, όταν ο Καραβάτζιο εγκατέλειψε το εργαστήριο του Καβαλιέρ ντ' Αρπίνο για να νοσηλευθεί στο Νοσοκομείο της Παρηγοριάς. Χλωμά χείλη σε ένα πελιδνό πρόσωπο μαζί με πολλά εμβλήματα του Βάκχου και συμβολικές αναφορές έφεραν σε διαφωνίες τους ερευνητές. Το αινιγματικό βλέμμα του Βάκχου χαμένο στη χαύνωση της ασθένειας αποκαλύπτει το μυστήριο στην ψυχή του καλλιτέχνη, ενώ οι μαύροι κύκλοι κάτω από τα μάτια φανερώνουν πως ο Καραβάτζιο δεν είχε αναρρώσει πλήρως.

Βάκχος, 1597
Ελαιογραφία σε μουσαμά, 95 x 85 εκ.
Πινακοθήκη Ουφίτσι, Φλωρεντία

Το έργο χαρακτηρίζεται από μικρότερη αντίθεση μεταξύ φωτός και σκιάς. Συνεπώς, συμπεραίνεται ότι ανήκει στην πρώιμη φάση του ζωγράφου. Η αλληγορική ερμηνεία του πίνακα αναγνωρίζει στη μορφή του Βάκχου μια παράσταση του Χριστού που προσφέρει την κύλικα με το αίμα του για να λυτρωθεί η ανθρωπότητα από την αμαρτία. Αυτή τη φορά ο νεαρός θεός είναι ένα υγιές αγόρι με νυσταγμένο βλέμμα φορώντας το οικείο στεφάνι, ενώ μπρστά του απεικονίζεται ένα καλάθι γεμάτο φρούτα με νατουραλιστική λεπτομέρεια.

Θριαμβευτής Έρωτας, 1601-1602
Ελαιογραφία σε μουσαμά, 156 x 113 εκ.
Πινακοθήκη του Βερολίνου

Η ζωντάνια και η αλήθεια αυτού του Έρωτα που παρουσιάζεται με τη μορφή αγοριού, "σε τέτοιο βαθμό, ώστε να διαφέρει μόνο ελάχιστα από τη ζωή", κέρδισε τις εντυπώσεις και το θαυμασμό των σύγχρονών του. Η πιο πειστική ερμηνεία του πίνακα είναι ότι το αγόρι αποτελεί προσωποποίηση του πνεύματος των τεχνών. Η στάση του θυμίζει ένα συμβολικό κώδικα που χρησιμοποιούταν ευρέως σε σχέση με την έννοια της νίκης, ωστόσο έρχεται σε αντίθεση με τις υψηλές ηθικές και πνευματικές αξίες που αναφέρονται στον έρωτα, αλλά και την απομάκρυνση του ανθρώπου από αυτές. Στο φόντο παρατηρούνται μουσικά όργανα, όργανα γεωμετρίας, σύμβολα τέχνης και επιστήμης αντίστοιχα, ενώ ο Έρωτας κάθεται πάνω σε μια μπλε σφαίρα, σύμβολο της αστρονομίας και της κυριαρχίας του σε όλο τον κόσμο. Η δάφνη, συνώνυμο της αθανασίας, συνδέεται με τη λογοτεχνική φήμη και η πανοπλία σχετίζεται με την επιθυμία ισχύος. Ο Καραβάτζιο σ' αυτόν το συμβολικό πίνακα έχει αποτυπώσει πολλά και διαχρονικά σύμβολα της ανθρωπότητας.

Η Θυσία του Ισαάκ, 1600
Ελαιογραφία σε μουσαμά, 104 x 135 εκ.
Πινακοθήκη Ουφίτσι, Φλωρεντία

Η σκηνή χαρακτηρίζεται από έντονη δραματικότητα, ενώ οι αντιπαραθέσεις της σύνθεσης τονίζουν ιδιαίτερα το πάθος της αφήγησης. Ο άγγελος καταφθάνει και εμποδίζει τον Αβραάμ να θυσιάει το νεαρό αγόρι σε μία σκηνή που διαφαίνεται η επιθυμία του καλλιτέχνη να αναπαριστά το στιγμιότυπο. Η γεμάτη έκφραση φόβου και σπαρασμού στο πρόσωπο του Ισαάκ, στοιχεία γήινα και ανθρώπινα, αναμειγνύονται άριστα με το θεϊκό και υπερφυσικό κόσμο που συμβολίζει ο ερχόμενος άγγελος.

Η Παναγία των Παλαφρανιέρι, 1605
Ελαιογραφία σε μουσαμά, 292 x 211 εκ.
Πινακοθήκη Μποργκέζε, Ρώμη

Ο πίνακας ήταν παραγγελία των Παλαφρενιέρι (ιπποκόμων) για την Αγία Τράπεζα του παρεκκλησίου της Αγίας Άννας στον Άγιο Πέτρο. Εντούτοις, απορρίφθηκε λόγω έλλειψης σεμνότητας και παραδόθηκε στον καρδινάλιο Σκιπίωνα Μποργκέζε παρά το ότι ο ζωγράφος τήρησε την επιθυμία των ιπποκόμων για έναν πίνακα στον οποίο η Παναγία μαζί με το Θείο Βρέφος θα συνθλίβουν το φίδι, παρουσία της Αγίας Άννας, προστάτιδας των ιπποκόμων του Πάπα. Ο καθημερινός χαρακτήρας της σκηνής διαφοροποιείται ριζικά από την εικαστική παράδοση, ενώ σημαντικός παράγοντας που οδήγησε στην απόρριψη του έργου ήταν το γεγονός ότι για τη μορφή της Παναγίας πόζαρε η Λένα Αντονιέτι, γυναίκα κακής φήμης. Ο Καραβάτζιο παρασουσιάζει την Παναγία ως μία λαϊκή γυναίκα, ενώ η μεγαλοπρεπής ομορφιά της συμβολίζει την Εκκλησία που δίνει άφεση αμαρτιών. Η Αγία Άννα ενσαρκώνει τη Θεία Χάρη. Το έργο, γενικά, αισθητοποιεί τη θεολογική έννοια της Σωτηρίας και η Αγία Άννα συναινεί σιωπηλά στη σκηνή. Όσο για τη ρεαλιστική μορφή του Χριστού προκάλεσε σκάνδαλο, διότι σε παιδική ηλικία απεικονίζεται γυμνός. Η σάρκα του αντινοβολεί φως και απ' αυτόν διαχέεται σε όλα τα σημεία του πίνακα φωτίζοντας τις μορφές της Παναγίας και της Αγίας Άννας. Αναντίρρητα, η ρεαλιστική ζωγραφική του Καραβάτζιο δίνει νέα πνοή στην τέχνη με τις μορφές να προβάλουν από το σκοτεινό φόντο με εκρηκτική δύναμη.


Άλλοι πίνακες του καλλιτέχνη σε μεγάλα μουσεία:


Η μαστίγωση του Χριστού, 1607
Ελαιογραφία σε μουσαμά, 286 x 213 εκ.
Μουσείο Καποντιμόντε, Νάπολη

Νάρκισσος, 1598 - 1599

Ελαιογραφία σε μουσαμά, 122 x 92 εκ.
Εθνική Πινακοθήκη - Παλάτσο Κορσίνι, Ρώμη

Ο Ματθαίος και ο άγγελος, 1602
Ελαιογραφία σε μουσαμά, 295 x 195 εκ.
Άγιος Λουδοβίκος των Γάλλων - Παρεκκλήσιο Κονταρέλι, Ρώμη















Για περισσότερα έργα του Caravaggio κάντε κλικ εδώ

Δείτε, επίσης, στη Loreley...Lucy of wild flowers...poison ivy

Get this widget | Track details | eSnips Social DNA