Ο Antoine γράφει για την "Picasso, Suite 347"

Η έκθεση χαρακτικών του Pablo Picasso στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ. αποτελεί αναμφισβήτητα το καλλιτεχνικό γεγονός του χειμώνα για τη Θεσσαλονίκη. Όπως είναι γνωστό η έκθεση εγκαινιάστηκε από το πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Κάρολο Παπούλια στις 25 Ιανουαρίου 2008 και θα είναι ανοιχτή στο ευρύ κοινό έως τις 16 Απριλίου 2008 περιλαμβάνοντας χαρακτικά που ο Πικάσο φιλοτέχνησε από τις 16 Μαρτίου ως τις 5 Οκτωβρίου του 1968, τα οποία και ανήκουν στο Ίδρυμα Bancaja της Βαλένθια.

Η έκθεση "Picasso, Suite 347" παρουσιάζει ποικιλία θεμάτων, ενώ δίνεται η ευκαιρία στον επισκέπτη να μελετήσει και να γνωρίσει τη χαρακτική τεχνοτροπία του Picasso σε έναν καλά διαμορφωμένο και μοντέρνο αισθητικά χώρο. Στην έκθεση κυριαρχεί το ασπρόμαυρο. Δεν υπάρχει χρώμα. Και σ' αυτό ταιριάζει η φράση του καλλιτέχνη, ο οποίος δήλωσε: "Όταν δε ξέρεις με ποιο χρώμα να ξεκινήσεις, άρχισε με μαύρο". Χρησιμοποιεί αριστοτεχνικά τη βελόνα για τη χάραξη εκατοντάδων γραμμών, οι οποίες δίνουν ένα αποτέλεσμα αφαιρετικό που μοιάζει με την παιδική ζωγραφική. Μεγάλο ενδιαφέρον, επίσης, έχει η μείξη της μελάνης με ζάχαρη σε πολλά έργα για την απόδοση ενός συγκεκριμένου τύπου οξυγραφίας.

Τα εκθέματα παρουσιάζονται ανά κατηγορίες και μάλιστα η πλέον ενδιαφέρουσα και αξιοσημείωτη ομάδα έργων είναι αυτή υπό την επικεφαλίδα "Ραφαήλ και Φορναρίνα". Διαβεβαιώνω, γενικά, πως υπάρχει έντονο το ερωτικό στοιχείο στα χαρακτικά σε βαθμό που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως και πορνογραφικά σχέδια. Ο Picasso ήταν ένας καλλιτέχνης που δε φοβόταν την κοινωνική κριτική ούτε και την πρόκληση σκανδάλων. Έτσι, αποφασίζει μέσα από τα σχέδια, ειδικά του Ραφαήλ και της Φορναρίνα, να συνδυάσει το διαχρονικά βιώσιμο στη ζωγραφική σατιρίζοντας παράλληλα την επικαιρότητα.

Στην κατηγορία αυτή παρουσιάζεται ο μεγάλος αναγεννησιακός ζωγράφος Ραφαήλ σε ερωτικές στάσεις με τη Φορναρίνα, μοντέλο του Ραφαήλ και φημολογούμενη ερωμένη του. Ωστόσο, στα περισσότερα έργα οι δύο εραστές δεν είναι μόνοι. Αντίθετα, εμφανίζονται ηδονοβλεψίες οι οποίοι έχουν ταυτότητα. Είναι ο Μιχαήλ Άγγελος και ο Πάπας (μάλλον ο Παύλος ΣΤ' ο οποίος είχε εκλεγεί σχετικά πρόσφατα)! Ο Μιχαήλ Άγγελος σχεδιάζεται συνήθως κάτω από το κρεβάτι να κρυφοκοιτάζει το ζευγάρι, ενώ ο Πάπας να κάθεται σε ουροδοχείο κάνοντας διάφορες χειρονομίες. Είναι μια κατηγορία προκλητική την οποία και χαρακτηρίζω γελοιογραφική, διότι, αν και έχει θεματολογία ιδιαίτερη, προκαλεί γέλιο και το συμπέρασμα της λατρείας του Picasso για το γυναικείο φύλο.

Σ' αυτό το τελευταίο αξίζει να τονιστεί ότι οι περισσότεροι τίτλοι περιέχουν τη λέξη "πόρνη" και μάλιστα με το επιθετικό προσδιορισμό "χοντρή". Η γυναίκα, γυμνή σαφώς, προβάλλεται ως σύμβολο του ερωτισμού αλλά και παράγοντα διέγερσης του αντρικού φύλου, καθώς την περιβάλλουν άνδρες κάθε ηλικίας.

Η Γενική Γραμματέας του Τελλόγλειου Ιδρύματος καθηγήτρια Αλεξάνδρα Βουτυρά αναφέρει χαρακτηριστικά:

"Ο Πικάσο με τη ζωτικότητα, ενέργεια και φρενήρη δημιουργικότητα που τον διακρίνει πιάνει το καλέμι και χαράσσει με τις πλάκες του χαλκού με απόλυτη σιγουριά στο χειρισμό του μέσου, με απίστευτη ακρίβεια, σταθερότητα, - ας μην ξεχνούμε ότι είναι 87 χρόνων -, που υποστηρίζει την καταπληκτική του οπτική μνήμη σε έργα του παρελθόντος, σε πρόσωπα κι εκφράσεις, κι ακόμη μια αχαλίνωτη φαντασία και εφευρετικότητα, που με ειρωνεία, παιχνιδιάρικη διάθεση, ειλικρίνεια και πάθος ξετυλίγουν τη σκέψη του.

Στη Σειρά 347 κυρίαρχο θέμα, εμμονή του Πικάσο είναι η γυναίκα, το γυναικείο γυμνό. Οι ερωτικές σκηνές, που εμφανίζονται είτε στο θέμα ο Ζωγράφος και το μοντέλο του, στις Σελεστίνες του και κυρίως στον Ραφαήλ με την Φορναρίνα, εκφράζουν όλο το πάθος του για ζωή, δημιουργία, την ίδια τη ζωγραφική. Γυναίκες λουόμενες, ή πόρνες σε μπορντέλα ή στο εργαστήρι του ζωγράφου, σε σκηνές αρπαγής στις Σελεστίνες, μοιάζουν να εξορκίζουν τις εμμονές του Πικάσο στο θέμα της γυναίκας […]".


Τα χαρακτικά, όμως, απαιτούν περισσότερη παρατήρηση και μελέτη για την πλήρη κατανόησή τους. Ο Πικάσο έχει μια συνθετική σκέψη που δύσκολα ο θεατής την κατανοεί και εισέρχεται στο πνεύμα της. Ο Πικάσο υπήρξε εξάλλου, ο μεγαλύτερος και δημοφιλέστερος καλλιτέχνης του 20ου αιώνα.