El Greco, Mary Magdalen in Penitence
El Greco, Mary Magdalen in Penitence c. 1580
Oil on canvas, 108 x 101,3 cm
Worcester Art Museum, Massachusetts
Ζωγραφισμένη σαν ερημίτισσα αγία έξω από τη σπηλιά της η Μαρία Μαγδαλήνη κοιτά στον ουρανό με μάτια σπινθηροβόλα ικετεύοντας για συγχώρεση. Παρά την πνευματώδη αγωνία που την χαρακτηρίζει, ο ζωγράφος προτίμησε να την απεικονίσει σαν μία όμορφη νεαρή γυναίκα με τα χρυσά μακριά μαλλιά της να πέφτουν στον κορμό της. Τα δάκτυλά της περιπλέκονται -στάση αρκετά τυπική που δηλώνει μετάνοια όντας καθιερωμένη ήδη από την πρώιμη Αναγέννηση- ενώ αξίζει να σημειωθεί ο επιμηκυμένος λαιμός, χαρακτηριστικό που αναμφίβολα παραπέμπει στις επιδράσεις του Parmigianino και ειδικότερα στο έργο του "Η Παναγία με το μακρύ λαιμό".
Το φόντο του πίνακα που πλαισιώνει την κεντρική φιγούρα βρίθει συμβολισμών. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι η μορφή της Μαρίας Μαγδαληνής ως μετανοούσας πόρνης είναι μια παράδοση που διαιώνισαν οι δυτικοί ζωγράφοι αποδίδοντας στο πρόσωπο της γυναίκας που έπλυνε με μύρο τα πόδια του Ιησού και έπειτα τα σκούπισε με τα μαλλιά της (Λκ. 7:36-50) τη Μαρία Μαγδαληνή, αν και από καμία πηγή δεν προκύπτει αυτή η ταύτιση των δύο προσώπων. Το γυάλινο δοχείο αρωματικού ελαίου στην αριστερή άκρη θυμίζει στο θεατή την κίνηση μετάνοιας της πόρνης στο σπίτι του Σίμωνος του Φαρισσαίου που περιγράφεται από το Λουκά. Ακόμη, το κρανίο -σύμβολο που σχεδόν σε όλους τους ζωγράφους της Δύσης παρατίθεται δίπλα στην εικονιζόμενη μετανοούσα Μαγδαληνή- έχει την έννοια της συντομίας της ζωής, ωστόσο, εν προκειμένω, αποτελεί μία παρακίνηση άφεσης αμαρτιών διαμέσου της μετάνοιας. Τέλος, ο καταπράσινος κισσός που σκαρφαλώνει στο βράχο θεωρείται σύμβολο αθανασίας, υπαινίσσοντας το έπαθλο της αιωνιότητας κερδιζόμενο από τη μετάνοια, όπως μαρτύρησε η Μαρία Μαγδαληνή.
Η μετανοούσα γυναίκα αποτέλεσε ένα αρχέτυπο στη θρησκευτική τέχνη του Μεσαίωνα και έπειτα. Η εικόνα της έγινε ταυτόσημη της Αντιμεταρρύθμισης, αντανακλώντας τις προσπάθειες της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας να αποτρέψει την πνευματική διαίρεση του ποίμνιού της λόγω του Προτεσταντισμού.
Ο El Greco φιλοτέχνησε αρκετά έργα με αυτή τη θεματολογία, τα οποία σε γενικές γραμμές παρουσιάζουν μεγάλες ομοιότητες. Το παρόν είναι ένα έξοχο παράδειγμα που επιμελήθηκε ο καλλιτέχνης λίγο μετά την άφιξή του στην Ισπανία. Μία γυναικεία φιγούρα γεμάτη αισθησιασμό και εκρηκτική σεξουαλικότητα αποπνεόμενη από τα λυτά μακριά χρυσά μαλλιά της τοποθετείται εν μέσω ερήμου με φόντο ένα σκοτεινό ουρανό, τα χρώματα του οποίου δεν είναι άσχετα του ψυχικού κόσμου της Μαγδαληνής. Αυτή η απόδοση του έργου ξεχειλίζει από συναισθήματα που κατάφερε να αποδώσει με την εξεζητημένη πινελιά του τόσο στο κορμί όσο και σε όλες τις λεπτομέρειες των ιματίων και του φόντου ο καλλιτέχνης.
Το φόντο του πίνακα που πλαισιώνει την κεντρική φιγούρα βρίθει συμβολισμών. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι η μορφή της Μαρίας Μαγδαληνής ως μετανοούσας πόρνης είναι μια παράδοση που διαιώνισαν οι δυτικοί ζωγράφοι αποδίδοντας στο πρόσωπο της γυναίκας που έπλυνε με μύρο τα πόδια του Ιησού και έπειτα τα σκούπισε με τα μαλλιά της (Λκ. 7:36-50) τη Μαρία Μαγδαληνή, αν και από καμία πηγή δεν προκύπτει αυτή η ταύτιση των δύο προσώπων. Το γυάλινο δοχείο αρωματικού ελαίου στην αριστερή άκρη θυμίζει στο θεατή την κίνηση μετάνοιας της πόρνης στο σπίτι του Σίμωνος του Φαρισσαίου που περιγράφεται από το Λουκά. Ακόμη, το κρανίο -σύμβολο που σχεδόν σε όλους τους ζωγράφους της Δύσης παρατίθεται δίπλα στην εικονιζόμενη μετανοούσα Μαγδαληνή- έχει την έννοια της συντομίας της ζωής, ωστόσο, εν προκειμένω, αποτελεί μία παρακίνηση άφεσης αμαρτιών διαμέσου της μετάνοιας. Τέλος, ο καταπράσινος κισσός που σκαρφαλώνει στο βράχο θεωρείται σύμβολο αθανασίας, υπαινίσσοντας το έπαθλο της αιωνιότητας κερδιζόμενο από τη μετάνοια, όπως μαρτύρησε η Μαρία Μαγδαληνή.
Η μετανοούσα γυναίκα αποτέλεσε ένα αρχέτυπο στη θρησκευτική τέχνη του Μεσαίωνα και έπειτα. Η εικόνα της έγινε ταυτόσημη της Αντιμεταρρύθμισης, αντανακλώντας τις προσπάθειες της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας να αποτρέψει την πνευματική διαίρεση του ποίμνιού της λόγω του Προτεσταντισμού.
Ο El Greco φιλοτέχνησε αρκετά έργα με αυτή τη θεματολογία, τα οποία σε γενικές γραμμές παρουσιάζουν μεγάλες ομοιότητες. Το παρόν είναι ένα έξοχο παράδειγμα που επιμελήθηκε ο καλλιτέχνης λίγο μετά την άφιξή του στην Ισπανία. Μία γυναικεία φιγούρα γεμάτη αισθησιασμό και εκρηκτική σεξουαλικότητα αποπνεόμενη από τα λυτά μακριά χρυσά μαλλιά της τοποθετείται εν μέσω ερήμου με φόντο ένα σκοτεινό ουρανό, τα χρώματα του οποίου δεν είναι άσχετα του ψυχικού κόσμου της Μαγδαληνής. Αυτή η απόδοση του έργου ξεχειλίζει από συναισθήματα που κατάφερε να αποδώσει με την εξεζητημένη πινελιά του τόσο στο κορμί όσο και σε όλες τις λεπτομέρειες των ιματίων και του φόντου ο καλλιτέχνης.
30 σχόλια/comments:
Ένας Γκρέκο και μια Μαγδαληνή του για να πάει καλά ο μήνας...
Πολυ μ'αρεσει το blog σας παιδια!Πειτε μου που θα βρω τον διαγωνισμο στον οποιο συμμετεχετε για να μπω να σας ψηφισω.Ευχαριστω Antoine για τα σχολια σου στο blog μου!
Μ'αρέσει και μένα!!!! :):):)
Καλά κούλουμα!
ΥΓ. είδα στο λίνκ την Παναγία με το μακρύ λαιμό.. όντως πολύ μακρύς..
Γαλατεια,
Ο διαγωνισμός έγινε το 2008 και το blog μας ήταν ένας από τους έξι νικητές.
Συνέχιζε να μας ενημερώνεις για τα δρώμενα της Θεσσαλονίκης. Το ιστολόγιό σου είναι πολύ χρήσιμο για τους Θεσσαλονικείς.
Hfaistiwnas,
Αν δεν είχε κάνει κι αυτόν το μακρύ λαιμό ο Παρμιτζιανίνο, σήμερα δε θα τον ήξερε κανείς. Θα είχε χαθεί μέσα στο πλήθος των αναγεννησιακών ζωγράφων που επαναλάμβαναν κοινότυπα θέματα.
Καλά κούλουμα!
Καλησπέρα, καλό μήνα και καλή Σαρακοστή (ότι και αν σημαίνει αυτό πια για τον καθένα!)!
Αυτές οι αναρτήσεις είναι οι πιο όμορφες εδώ πέρα!
Λεπτομερέστατη και καθόλου σαρακοστιανή η ανάλυση του πίνακα και του κλίματος μέσα στο οποίο δημιουργήθηκε.
Καημέ,
Ποιες αναρτήσεις είναι ομορφότερες εδώ;
sot,
Μμμ... δεν είναι ανεξάρτητη. Σκέφτηκα να δώσω έμφαση σε θρησκευτικούς πίνακες αυτό το διάστημα.
Χαιρετώ!
Moυ φαίνεται, Antoine, ότι έχεις βαλθεί να με εκνευρίσεις! Πριν από μερικές μέρες ο Chagall και τώρα ο Greco! Ανάθεμα αν κατάλαβα ποτέ τί σας αρέσει σε αυτόν!
Και δεν είναι, βέβαια, ο Μανιερισμός του που με ενοχλεί. Απόδειξη συνιστά το γεγονός ότι λατρεύω τον Παρμιτζανίνο. (Όσο για αυτόν, νομίζω ότι η Παναγία του είναι υποδεέστερη άλλων του έργων. Το αγαπημένο μου, μάλιστα, είναι η μικρή του αυτοπροσωπογραφία στη Βιέννη)
Ένα από τα λίγα έργα του Γκρέκο που αναγνωρίζω εγώ είναι μια άποψη του Τολέδο, που στην πραγματικότητα είναι τόσο ελκυστικό και μυστηριώδες όσο το αποδίδει.
Εκτός από τον Παρμιτζανίνο που παρατήρησες εδώ, βλέπω και λίγο από Mποτιτσέλι σε ντυμένη έκδοση και με καλύτερα μαλλιά. Τα μάτια είναι όντως εντυπωσιακά...
Καλησπέρα!
ΦΙΛΕ ΜΟΥ ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ.Ο ΔΟΜΗΝΙΚΟΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΣ ΦΟΒΕΡΟΣ.ΕΝΑΣ ΕΙΝΑΙ Ο El Greco.
Σ.Π.Ρ.,
Αγαπώ και το Σαγκάλ και τον Γκρέκο. Ο Θεοτοκόπουλος είναι ο μοναδικός μανιεριστής που συμπαθώ. Αυτό το επιτηδευμένο κίνημα που υιοθέτησαν κυρίως Βενετσιάνοι ζωγράφοι μετά τον Τιτσιάνο δε διαφέρει θεματολογικά ιδιαίτερα από την παρελθούσα αναγέννηση. Τόσα στοιχεία εκζήτησης μαζεμένα στα έργα των καλλιτεχνών αυτών δε με ενθουσιάζουν. Τον Τιντορέτο ειδικά τον αντιπαθώ...
Ο Θεοτοκόπουλος όμως είναι κατά τύποις μανιεριστής. Έχει προσωπικό ύφος. Ο χαρακτήρας της τέχνης του είναι μοναδικός, ανεξάρτητα αν εφαρμόζει στην καλαισθησία του καθενός. Αυτός ο εκπληκτικός ουρανός του Τολέδο έχει αποτυπωθεί σε όλες τις Μαγδαληνές του.
Χαιρετώ και από εδώ!
JK O SΚΡΟΥΤΖΑΚΟS,
Καλό μήνα και σε σένα! Όπως έχω δηλώσει, μ' αρέσει ο Θεοτοκόπουλος.
Απ' ό,τι κατάλαβα, αντιμετωπίζεις το μανιερισμό ως εκζήτηση. Εγώ πάλι νομίζω ότι αυτή η υπερφυσική διάσταση των σωμάτων στους μανιεριστές κάνει πιο ενδιαφέρουσα τη σύνθεση.
Ο Θεοτοκόπουλος, όντως, έχει προσωπικό ύφος. Ακόμα κι αυτό, όμως, είναι θρησκευτικό. Δεν τον απαρνούμαι ως ''τεχνήτη'', αλλά ως προσωπικότητα. Με ενοχλεί που απλώς αναπαράγει συνηθισμένες εικόνες αγίων , αποστόλων κ.λπ. Θα μου άρεσε, αν προσπαθούσε να βρει μια άλλη Μαγδαληνή μέσα στη γυναίκα που συγκέντρωσε το μένος πολλών πιστών και όχι μια απλή μετανοούσα.
Είναι και σαρακοστιανή η ανάρτηση (με άλλη έννοια) τελικά :)
Θα μου επιτρέψετε να διαφωνήσω με τον Σ.Π.Ρ. σχετικά με το ότι ο Γκρέκο δεν βρήκε μια ξεχωριστή Μαγδαληνή. Δε νομίζω ότι υπάρχουν Μαγδαληνές στην τέχνη που να συμπίπτουν τεχνοτροπικά και συμβολικά με εκείνες του Γκρέκο. Αυτό που τον έκανε να ξεχωρίζει από τους δυτικούς ομότεχνούς του ήταν οι βυζαντινές του καταβολές. Ας μην ξεχνάμε ότι ξεκίνησε στον Χάνδακα ως αγιογράφος πριν πάει στην Ιταλία για να μαθητεύσει στον Τιτσιάνο. Αυτό σημαίνει ότι η τέχνη του βρίσκεται στο μεταίχμιο ανατολικής και δυτικής τεχνοτροπίας. Λέει ναι στον μανιερισμό των ευρωπαίων, λέει όμως ναι και στην πνευματικότητα της βυζαντινής του κληρονομιάς. Δεν την αποποιείται, αντίθετα την ενσωματώνει στα έργα του, δημιουργώντας μια εντελώς ξεχωριστή και διακριτή τεχνοτροπία. Δεν χρειάζεται να δεις την υπογραφή για να καταλάβεις αν ένα έργο είναι του Γκρέκο ή όχι.
Η Μαγδαληνή του έχει ξεφύγει από το κοσμικό και το γήινο. Έχει επιμηκυνθεί σαν φλόγα, σαν να τείνει προς την εξαΰλωση, προς την ανάταση. Το υγρό βλέμμα της παρόλο που δεν σε κοιτάζει, έχει συσσωρεύσει όλη την πνευματικότητα της στιγμής που καθηλώνει όσο καμιά Μαγδαληνή της δυτικής τέχνης. Έχω σταθεί ώρες σ' αυτό το βλέμμα και ακόμα με μαγνητίζει και με απορροφά. Νομίζω ότι είναι αξεπέραστος ως προς αυτό.
Με αυτή την Μαγδαληνή, σίγουρα θα πάει καλά ο μήνας, Antoine. Είναι η αγαπημένη μου. Σ' ευχαριστώ που της φέρθηκες τόσο καλά :)
Καλό απόγευμα :)
evaggelia-p,
αναφέρεσαι στο ύφος του Γκρέκο και βάσει αυτού τον κρίνεις διαφορετικό. Σε αυτό, βέβαια, συμφώνησα κι εγώ σε προηγούμενο σχόλιο. Αντίθετα, εγώ αναφέρομαι στην προσωπικότητα της απεικονιζόμενης, που ουδεμία απόκλιση παρουσιάζει σε σχέση με όλες τις προηγούμενες. Εν ολίγοις, ''διάβασε'' τη Μαγδαληνή των χριστιανικών βιβλίων και αυτήν απεικόνισε. Εγώ, λοιπόν, που δε πιστεύω ούτε στο Χριστιανισμό -οπότε δε με αγγίζει το θέμα-, αλλά ούτε και σε κάποια άλλη θρησκεία, ενοχλούμαι από την απουσία καλλιτεχνικής επαναστατικότητας στην ουσία της τέχνης του. Και η ουσία της τέχνης, γενικά, δε βρίσκεται κυρίως στη δεξιοτεχνία.
Τέλος, τα μάτια του είναι σχεδόν σε όλα του τα έργα το ίδιο εντυπωσιακά. Άρα, εντάσσονται, σαφώς, στην τεχνοτροπία του ζωγράφου και όχι σε κάποια ιδιαίτερη πρόθεση απέναντι στη Μαγδαληνή.
Χαίρομαι που, με αφορμή την ανάρτηση, κάνουμε αυτή τη συζήτηση!
Καλησπέρα!
Σ.Π.Ρ., μα, πώς θα μπορούσε να αποκλίνει από τις επιταγές της χριστιανικής θρησκείας εν μέσω 16ου αιώνα, όταν δηλαδή ολόκληρη η Ευρώπη στέναζε υπό το καθεστώς της Ιεράς Εξέτασης; Παραλίγο να καταδικαστεί μάλιστα από αυτήν και να καεί στην πυρά επειδή σε κάποιο έργο του τα φτερά των αγγέλων ήταν πολύ μεγάλα, κάτι που θεωρήθηκε επαναστατικό από την κραταιά εκκλησία, σκέψου τι θα γινόταν αν άλλαζε άρδην το παρουσιαστικό ή τον συμβολισμό προσώπου της Αγίας Γραφής! Αδιάβαστος θα πήγαινε. Ακόμα και η αλλαγή στον χρωματισμό των ρούχων των αγίων προσώπων ήταν κάτι το αδιανόητο που επέφερε την οργή της εκκλησίας εκείνη την περίοδο.
Οι καλλιτέχνες και η τέχνη γενικότερα δεν πρέπει να μελετούνται αποκομμένα από την εποχή τους. Η ματιά μας πρέπει να είναι ιστορική και να μην επηρεάζεται από το σήμερα, από την δική μας εποχή. Όταν τα εντάσσεις στην εποχή τους μπορείς και να κατανοήσεις γιατί οι συγκεκριμένες επιλογές την συγκεκριμένη περίοδο.
Καταχρώμαστε τον χώρο της Χουακίνας, αλλά ας όψεται η τέχνη! :)
sot,
Με ποια έννοια;
evaggelia-p,
μα, ακριβώς επειδή τον εντάσσω στην εποχή του, υποστηρίζω τα παραπάνω! Την εποχή της Ιεράς Εξέτασης υπήρξαν άλλοι που τόλμησαν να πουν την άποψή τους και κάηκαν. Το έργο του ήρθε σε ρήξη μόνο με το καθεστώς της τεχνικής. Δεν ''είπε'' κάτι μέσα από την τέχνη του.
Είναι σαν να αντιτίθεσαι στη σχολική ποδιά και, αντί να κάνεις κάτι, να αλλάζεις απλά το χρώμα της γραβάτας ή το ύφασμα του ρούχου.
Δεν αρνούμαι ότι το κόκκινό του είναι υπέροχο ή ότι τα μάτια του είναι πολύ εκφραστικά, όμως δε μπορώ να παραβλέψω ότι δε βρίσκω στο έργο του κοινωνική συνείδηση.
Και, σαφώς, δεν εννοώ κάτι παρόμοιο με τη στρατευμένη ρωσική τέχνη.
Σ.Π.Ρ. & Ευαγγελία,
Επιτέλους γίνεται ένας εποικοδομητικός και ενδιαφέρων διάλογος!
Για τις επιρροές του Θεοτοκόπουλου δε νομίζω ότι μπορώ να προσθέσω κάτι παραπάνω. Η Ευαγγελία έγραψε ορθώς ότι διατήρησε τη βυζαντινή κουλτούρα μέχρι τα τελευταία έργα του, αφού τα ενέταξε πρωτότυπα στη δυτική ζωγραφική που διδάχθηκε αρχικά στην Ιταλία. Στην Ισπανία ο Θεοτοκόπουλος είναι ένας μεγάλος ζωγράφος.
Μελετώντας το έργο του Θεοτοκόπουλου θεωρώ ότι σε καμία άλλη φιγούρα που αναπαράστησε δεν έχει αποδώσει τόσο πνευματώδες βλέμμα. Οι Μαγδαληνές του επιμελήθηκαν αρκετά προσεγμένα. Κι όσο για την απόδοση δε νομίζω ότι θα μπορούσε να κάνει κάτι περισσότερο επαναστατικό στο συντηρητικό περιβάλλον της Ισπανίας. Ο Καραβάτζιο (σύγκριση λόγω εποχής και όχι, φυσικά, λόγω τεχνοτροπίας) υπήρξε όντως επαναστάτης, διότι εισήγαγε το στιγμιότυπο στη ζωγραφική και καταπάτησε τους ιερούς κανόνες που θέσπισε η Αγία Έδρα. Ωστόσο, τα έργα του Καραβάτζιο στερούνται πνευματικότητας, γεγονός που δε συμβαίνει στο Θεοτοκόπουλο. Εξάλλου ο Θεοτοκόπουλος ήταν θρησκευόμενος και επιθυμούσε διακαώς να αποτυπώνει την πίστη του στους πίνακές του. Εντούτοις, η τεχνοτροπία του διαφέρει εκ βάθρων με τις στερεότυπες αντιλήψεις των Ιταλών ζωγράφων.
Θέλω συζητήσεις σε κάθε ανάρτηση!
Antoine,
Κατ'αρχάς, θα πρέπει να διασαφηνίσεις την έννοια της πνευματικότητας. Εγώ λατρεύω τον Καραβάτσιο και τους Καραβατζίστι για το φως, την ευθύτητα και την ειλικρίνειά τους. Ο Καραβάτζιο αποτύπωσε την ωμή, βίαια πλευρά του χριστιανισμού.
Και φυσικά ο Θεοτοκόπουλος διαφέρει από τους Ιταλούς! Παραπάνω αναγνωρίστηκαν οι επιρροές που είχε από τη βυζαντινή τέχνη, οι οποίες είναι απούσες στους Ιταλούς.
Ακριβώς επειδή ήταν θρήσκος και αποτύπωνε τη θρησκευτική του εμπειρία, αντιμετωπίζω το έργο του - με εξαίρεση την απόδοση τοπίων- ως ''εικόνες''.
Περί Greco...
"...ολόκληρη η Ευρώπη στέναζε υπό το καθεστώς της Ιεράς Εξέτασης; Παραλίγο να καταδικαστεί μάλιστα από αυτήν..."
Δεν ισχύει... πρόκειται για μύθο μάλλον. O Greco δεν ήρθε ποτέ σε σύγκρουση με την εκκλησία. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη για κάτι τέτοιο.
"Και η ουσία της τέχνης, γενικά, δε βρίσκεται κυρίως στη δεξιοτεχνία."
Και όμως εκεί είναι η ουσία και δυστυχώς ή ευτυχώς όχι στην ιδέα. Η τέχνη πάει μπροστά και εξελίσσεται μόνο όταν έχει κάτι νέο να πει στην τεχνοτροπία.
Ο Dali για παράδειγμα είχε την ιδέα αλλά η τέχνη του ήταν οπισθοδρομική (προοπτική, καλογυαλισμένες επιφάνειες κτλ). Αποτέλεσμα οι ιστορικοί τέχνης σήμερα να τον αποκαθηλώσουν.
"Την εποχή της Ιεράς Εξέτασης υπήρξαν άλλοι που τόλμησαν να πουν την άποψή τους και κάηκαν. Το έργο του ήρθε σε ρήξη μόνο με το καθεστώς της τεχνικής. Δεν ''είπε'' κάτι μέσα από την τέχνη του."
Δεν υπήρχε λόγος. Αφού μάλλον ήταν θρησκευόμενος και πιστός.
Αποφύγετε να δείτε την πολύ κακή ταινία σε όλα τα επίπεδα.
επαφη με την τεχνη
=)
toymaker,
η τέχνη εξελίσσεται μόνο όταν έχει κάτι νέο να πει στην τεχνοτροπία; ΜΟΝΟ τότε; εγώ δε συμφωνώ. Εξάλλου, για να δημιουργηθεί μία νέα τεχνοτροπία, προϋποτίθεται η ύπαρξη μιας ιδέας γύρω από την οποία θα κινηθεί η τεχνοτροπία. Κάποιοι ονόμασαν αυτές τις ιδέες δόγματα ή μανιφέστα.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, εγώ δεν έκανα λόγο για εξέλιξη. Αυτό που είπα είναι ότι η ''ουσία'' της τέχνης δε βρίσκεται ΚΥΡΙΩΣ- δεν την αποκλείω- στη δεξιοτεχνία. Aπόδειξη συνιστά το γεγονός ότι μεγάλοι δεξιοτέχνες δεν αρέσουν σε όλους. Αυτό σχετίζεται με την ουσία της τέχνης τους και όχι με την ικανότητά τους.
Όσο για το αν υπήρχε λόγος ή όχι να κάνει την επανάστασή του, δε διαφωνώ. Αυτό ακριβώς είπα κι εγώ. Δε μου αρέσει, γιατί είναι πολύ θρησκόληπτος.
Όχι θρσκόληπτος. Θεοσεβούμενος. Κατά τη γνώμη μου, η επανάσταση που έκανε με την τέχνη του ήταν ότι αποδεσμεύτηκε από την ύλη, κάτι που οι δυτικοί αδυνατούσαν να κάνουν. Η τεχνοτροπία είναι που τον βοήθησε σ' αυτό. Επιμήκυνε τα σώματα, ώστε να πλησιάσουν στον ουρανό, στο θείο, να μοιάζουν με φλόγες, με ψυχές, και εστίασε όλη την ουσία του έργου του στα μεγάλα και εκφραστικά μάτια των προσώπων, συσσωρεύοντας εκεί όλη την πνευματικότητα του έργου του. Σκοτείνιασε τους ουρανούς του και τους έκανε αφηρημένους. Δεν βλέπεις σύννεφα, δεν βλέπεις χαρούμενα γαλάζια, αυτό που βλέπεις είναι αυτό που βλέπουν τα μάτια της ψυχής. Χαρακιές, λάμψεις, άυλοι όγκοι, ασαφή χρώματα και σχήματα, πολύ πριν έρθει η αφηρημένη τέχνη και ο συμβολισμός στα εικαστικά πράγματα. Όλα αυτά δεν είναι επανάσταση; Τα θέματά του ακολουθούν τα κληροδοτήματά του, όμως τι σχέση μπορεί να έχει μια Παναγία του Γκρέκο με τις βυζαντινές εικόνες, αλλά και με τις δυτικές Μαντόνες; Έχει φύγει από την στατικότητα και το δισδιάστατο της βυζαντινής ζωγραφικής, χωρίς όμως να γίνεται δούλος της ύλης, όπως οι δυτικοί. Η τέχνη του βρίσκεται αλλού, σε δρόμους που δεν είχε πατήσει κανείς ως τότε. Αυτό δεν είναι πρωτοποριακό; Δεν είναι επανάσταση; Για μένα είναι επανάσταση. Είναι επανάσταση στην τέχνη. Ζωγράφος ήταν. Δεν πολιτικός. Την επανάστασή του την έκανε στον χώρο του, στον τομέα του και τα πήγε πάρα πολύ καλά. Δεν είναι τυχαίο που τον ασπάστηκαν ζωγράφοι όπως ο Γκόγια και ο Ντελακρουά, οι φωβιστές και οι εξπρεσιονιστές αργότερα. Έκανε τη διαφορά γιατί μίλησε με μια δική του γλώσσα, χωρίς να αντιγράψει κανέναν, χωρίς να ακολουθήσει κανένα κίνημα, παραμένοντας πιστός στις καταβολές και στα πιστεύω του, όχι για χάρη της εκκλησίας, αλλά για χάρη του ίδιου και αυτών που πίστευε.
evaggelia-p,
και πάλι αναφέρεσαι στην τεχνική του.
Μπορεί να μην ήταν πολιτικός, ήταν όμως άνθρωπος και μέλος της κοινωνίας. Αλίμονο αν θέση έπαιρναν μόνο οι πολιτικοί...
Περαιτέρω συζήτηση δεν έχει νόημα, νομίζω, εφόσον εγώ θα συνεχίσω να αναφέρομαι στο πνεύμα και εσύ στη ζωγραφική του. Εγώ, άλλωστε, παραδέχθηκα ότι εξέλιξε την τεχνική του και ότι, όντως, κάποια σημεία της είναι πολύ όμορφα.
Είναι κατάλληλη αυτή η περίοδος για θέματα που έχουν θρησκευτικές αναφορές.
Καλό Σαββατοκύριακο
Μα και βέβαια, σάς αγαπώ!
Ποιός είπε το αντίθετο?
Είχες και τα γενέθλιά σου, ε?
Χιλιόχρονος και πάντα υγιής και ευτυχισμένος, Αντουάν μου!
Ξέρω, ότι σημειώνω απουσίες,
αλλά δεν σάς ξεχνώ!
Πολλά φιλιά!
Lucy of wild flowers,
Μερικές απουσίες εννοείς την εμφάνιση μία φορά το μήνα; Γγκκρρρ... ελπίζω να επιστρέψεις καθημερινά σύντομα, γιατί σε έχω επιθυμήσει!
Φιλιά!
Post a Comment