Πολυτεχνείο, Goya, Delacroix...

34 χρόνια κλείνουν σήμερα από τη μεγάλη για την Ελλάδα ημέρα της 17ης Νοεμβρίου. Ήταν μια εξέγερση ενάντια στο φασισμό, ενάντια στην εθελοδουλία, ενάντια στην απάθεια. Όμως, η Τέχνη στηρίζει το λαό και φροντίζει να μένουν οι άθλοι ανεξίτηλοι πάνω στον καμβά. Σήμερα, παρουσιάζονται τα επαναστατικά έργα του Goya και του Delacroix, ως γενικότερο αφιέρωμα στο δίκιο του απλού λαού.

Francisco Goya (Φρανθίσκο Γκόγια), 1814

Η 3η Μαΐου 1808: Η Επανάσταση των υπερασπιστών της Μαδρίτης
Ελαιογραφία σε μουσαμά, 268 x 347 εκ.
Μουσείο Πράδο, Μαδρίτη

Η σκηνή παρουσιάζει ένα περιστατικό των θηριωδών αντιποίνων των γαλλικών στρατευμάτων της ναπολεόντειας κατοχής, την εκτέλεση των εξεγερμένων κατοίκων της Μαδρίτης. Το επετειακό θέμα, το οποίο φιλοτεχνήθηκε έξι χρόνια αργότερα από το Γκόγια, ζωγραφίζετε με εντελώς αντιρητορικό τρόπο, ενώ μοναδικός σκοπός του καλλιτέχνη είναι να σφραγίσει την ιστορική μνήμη της ανθρωπότητας με την ηρωική αντίσταση των κατοίκων της Μαδρίτης. Μέσα στο αίμα τρία πτώματα στη γη, ένας μοναχός προσευχόμενος και μερικοί λαϊκοί ετοιμάζονται να δεχθούν την ομοβροντία, ενώ δίπλα τους καταφθάνει μια άλλη σειρά καταδικασμένων σε θάνατο διά τουφεκισμού.

Είναι νύχτα, πάνω στο σκοτεινό ουρανό διακρίνονται οι στέγες της Μαδρίτης, και στο πρώτο επίπεδο που βρίθει από φώτα και σκιές που δημιουργεί πάνω στον ένα φανάρι, βρίσκεται σε εξέλιξη η αποτρόπαιη πράξη. Ο πρωταγωνιστής του πίνακα, ο άνδρας με το λευκό πουκάμισο και με τα υψωμένα χέρια, προκαλεί τους στρατιώτες, σκυφτούς και χωρίς πρόσωπο. Ο τόπος της εκτέλεσης ήταν έξω από την πόλη, το σημείο που ονομάζεται σήμερα Μονκλόα. Οι υπόλοιποι καταδικασμένοι δεν παρουσιάζουν την ίδια αποφασιστικότητα, αλλά στα πρόσωπα του ο Γκόγια έχει δώσει την έκφραση της απελπισίας. Ο καθένας αντιμετωπίζει το θάνατο με διαφορετικό τρόπο, σε μια ατμόσφαιρα ψυχρή και κατακόκκινη από το αίμα των νεκρών. Τα πτώματα σωριάζονται το ένα πάνω στο άλλο σε μια λίμνη αίματος. Από τις πληγές που άνοιξαν οι σφαίρες βγαίνει και πήζει η ζωγραφική ύλη του Γκόγια σε παχύρρευστο κόκκινο χρώμα ή τα υγρά ίχνη του πινέλου, όπως συμπεριφέρεται το αίμα σε επαφή με τον αέρα.

Το λευκό πουκάμισο, που πρόκειται να βαφτεί κόκκινο από το αίμα, μετατρέπεται σε λάβαρο της οικουμενικής αποκήρυξης του πολέμου.

Eugene Delacroix (Εζέν Ντελακρουά), 1830
Η Ελευθερία οδηγεί το λαό
Ελαιογραφία σε μουσαμά, 260 x 325 εκ
Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι

Βρισκόμαστε χρονικά στην Ιουλιανή Επανάσταση του 1830 (οι Τρεις Ένδοξες Μέρες), που θα οδηγήσει στην ανατροπή του Καρόλου Ι΄ και στην αναρρίχηση του Λουδοβίκου Φιλίππου, της Ιουλιανής Μοναρχίας, στο θρόνο. Η εξέγερση του Παρισιού είχε ως σκοπό την αποκατάσταση της δημοκρατίας, κάτι που ωστόσο δεν επιτεύχθηκε. Ο Ντελακρουά μπορεί να μην πήρε μέρος άμεσα στην επανάσταση, αλλά ως φιλελευθεριστής και ρομαντιστής απεικονίζει τον εαυτό του με το τουφέκι στο χέρι. Η Ελευθερία σε μια αλληγορική μορφή σηκώνει την τρίχρωμη σημαία και το πλήθος την ακολουθεί. Ο πίνακας είναι επιβλητικός. Τον χαρακτηρίζει η ανήσυχη κίνηση, η θέση των προσώπων και κυρίως η απεικόνιση του πρώτου επιπέδου με τα σώματα των νεκρών, στοιχείο δραματικό και θεατρικό. Οι εκφράσεις των ανθρώπων είναι ρεαλιστικές, η εμφάνισή τους καταδεικνύει την κοινωνική τους τάξη, ενώ ο Ντελακρουά προσδίδει μία επική διάσταση στο έργο του.

Ο πίνακας θεωρήθηκε η πρώτη πολιτική σύνθεση της σύγχρονης ζωγραφικής, εφόσον ο ρομαντισμός παύει πλέον να στρέφεται προς την αρχαιότητα αλλά συμμετέχει στη ζωή.

Get this widget | Track details | eSnips Social DNA