Goya, The Family of the Duke of Osuna

Francisco de Goya, The Family of the Duke of Osuna 1788
Oil on canvas, 225 x 174 cm
Museo del Prado, Madrid

Ο Goya μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένας άριστος προσωπογράφος, συνεχιστής του αξιόλογου έργου του προκάτοχού του στην Ισπανία Velazquez. Και οι δύο ζωγράφοι είχαν επιλεχθεί από την άρχουσα τάξη. Ωστόσο, ο Velazquez ήταν ένας καλλιτέχνης που αρεσκόταν να ικανοποιεί με την παλέτα του τις επιθυμίες των παραγγελιοδοτών του, σε αντίθεση με τον Goya, ο οποίος έχει ύφος σαφώς περισσότερο επαναστατικό και αρέσκεται να αποτυπώνει με ευφυΐα το χαρακτήρα των "μοντέλων" του. Ο Goya είναι ένας ζωγράφος ιδιαίτερα διεισδυτικός και εισχωρεί με ευκρίνεια στον ψυχικό κόσμο των ανθρώπων του καμβά του.


Ιστορικά, οι δούκες της Osuna υπήρξαν συχνοί παραγγελιοδότες του καλλιτέχνη. Εδώ ο ένατος δούκας της Osuna Perdo Téllez de Girón ποζάρει μαζί με τη σύζυγό του Josefa Alonso Pimentel, κόμισσα και δούκισσα της Benavente, μαζί με τα τέσσερα παιδιά τους. Το ζεύγος είχε παντρευτεί ήδη το 1774, 14 δηλαδή χρόνια πριν ο Goya ζωγραφίσει την ομαδική αυτή προσωπογραφία, κι αν και είχε αποκτήσει πολλά παιδιά, μόνο τέσσερα επέζησαν, αυτά που βλέπουμε στον πίνακα. Στα αριστερά, το όρθιο αγόρι είναι ο Francisco de Berna, ο οποίος και θα διαδεχθεί τον πατέρα του στο δουκάτο. Το μικρό και καθιστό αγόρι ονομάζεται Pedro de Alcantata και θα γίνει ένας από τους πρώτους διευθυντές του Μουσείο Prado στη Μαδρίτη. Το κορίτσι που κρύβεται πίσω από τη μητέρα του είναι η Joaquina, της οποίας το πορτρέτο θα φιλοτεχνήσει ο Goya πολύ αργότερα, όταν θα κατέχει τον τίτλο της μαρκησίας του Santa Cruz. Τέλος, το κορίτσι στη δεξιά άκρη, το οποίο αναπαρίσταται να κρατά από το χέρι τον πατέρα του, έχει το όνομα της μητέρας της, Josefa. Η Josefa θα πάρει τον τίτλο της δούκισσας του Abrantes.

Joaquina Téllez de Girón, Marchioness of Santa Cruz

Η Joaquina σ' αυτόν τον πίνακα του 1805 απεικονίζεται από τον Goya ως Ευτέρπη, μούσα της Μουσικής. Είναι ένα έργο με έντονο ερωτισμό και λυρικότητα.

Στην παλέτα του Goya κυριαρχούν χρώματα αβρά, όπως είναι το καφέ, το γκρι, το πράσινο και το ροζ. Μοναδική εξαίρεση ίσως αποτελούν οι έντονες κόκκινες αποχρώσεις στο ρούχο του δούκα Perdo Téllez de Girón. Επιπρόσθετα, εντύπωση προκαλεί ο χώρος όπου τοποθετείται η οικογένεια. Είναι αφηρημένος. Κανένα στοιχείο δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί, ώστε να εξάγει κάποιος ένα βέβαιο συμπέρασμα. Ο πίνακας αποκτά σχετικά μια χρωματική, χωροταξική, αλλά και συναισθηματική ομοιογένεια, κάτι που ο ζωγράφος έκδηλα αναζητούσε. Καταφέρνει να αποδώσει στα έξι πρόσωπα του έργου του το σεβασμό, την ειλικρίνεια και την αγάπη με διακριτικότητα και λεπτούς χειρισμούς του πινέλου του. Το έργο δε φορτώνεται από περιττά και άκομψα στοιχεία, όπως κοσμήματα ή άλλη πομπώδη επιπρόσθετη διακόσμηση, αλλά η λιτότητα που προτιμάται εκφράζει και τον ευγενικό και εχέμυθο συναισθηματικό κόσμο των μελών της οικογένειας. Η προσθήκη του μικρού σκύλου στην κάτω δεξιά άκρη δεν αποτελεί καινοτομία του Goya. Είχε ήδη χρησιμοποιηθεί από τους μεγάλους αναγεννησιακούς ζωγράφους ως σύμβολο πίστης και αγάπης για να συνοδεύσει κυρίως πορτρέτα. Το έργο αυτό ίσως αποτελεί μία από τις λίγες ομαδικές προσωπογραφίες ευγενών που στα πρόσωπά τους δεν αποτυπώνεται ο αυταρχισμός, η αδυναμία και η προδιαγεγραμμένη παρακμή.


Βιβλιογραφία

1. Feghelm Dagmar, I, Goya, Prestel 2004
2. Hagen Rose-Marie, Francisco Goya, Taschen 2003
3. Kahribian Leah, Velázquez, National Gallery London 2006
4. Λαμπράκη-Πλάκα Μαρίνα, Ιταλική Αναγέννηση, Εκδόσεις Καστανιώτη 2004
5. Μεγάλα Μουσεία, Μαδρίτη - Μουσείο Πράδο, Electa 2005